أَلَم یَعلَم بِأَنَّ اللَّهَ یَری...

نویسنده: فاطمه سرخیل

جایگاه معنوی
 

«سعادت و کمال حقیقی» جز با گذر از تنگناهای نفسانیات و رسیدن به قلّه بلند معنویت، امکان پذیر نیست و حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) این راه را با سربلندی طی کرد. القاب این بانوی گران قدر عبارت است از: معصومه، کریمه اهل بیت، طاهره، حمیده، برّه، رشیده، تقیه، رضیه و مرضیه.(1) همه این القاب بر اثر سلوک و مقام والای معنوی، به ایشان نسبت داده شده است.
حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) علاوه بر شرافت خانوادگی و ذاتی، در عرصه های ایمان و عمل نیز ممتاز و سرآمد بود. او از معنویت وصف ناپذیی بهره داشت و جان پاکش به دانش و بینش و ایمان و اخلاص چنان آراسته بود که مقام معنوی ایشان، چه در زمان حیات و چه پس از آن، در میان اهل بیت شناخته شده بود. با بررسی روایاتی که درباره حضرت رسیده، به خوبی می توان به جایگاه معنوی ایشان پی برد.

بشارت ولادت
 

اهل بیت (علیهم السلام) به فضایل و مناقب حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) حتی قبل از تولد او اشاره کرده اند. امام جعفر صادق (علیه السلام) در ضمن حدیث مشهوری- پیش از آنکه امام کاظم (علیه السلام) متولد شد - از دفن پیکر مطهر حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) در قم خبر داده و در این باره فرموده بود:
«آگاه باشید! حرم خدا، مکه است و … همانا قم، کوفه کوچک است و سه در از درهای هشت گانه بهشت به سوی قم گشوده می شود. به زودی بانویی از تبار من در قم دفن می گردد و نام او فاطمه دختر موسی است و با شفاعت او همه شیعیان من داخل بهشت خواهند شد».(2)
این پیشگویی امام صادق (علیه السلام) درباره ارتحال حضرت معصومه (علیها السلام) در قم پیش از ولادت پدر بزرگوارش، بسیار حائز اهمیت است و از مقام بسیار شامخ آن حضرت حکایت می کند.

عبادت
 

براساس آیات قرآن کریم، هدف از آفرینش انسان «عبادت و بندگی خداوند» بیان شده است.(3) انسان های کامل و کسانی که این هدف را به درستی شناخته اند، در راه عبادت و تقرب به درگاه الهی می کوشند و بهترین لحظات زندگی را زمان عبادت و راز و نیاز به درگاه خداوند متعال می دانند.
درباره چگونگی عبادت های حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) اطلاع چندانی در دست نیست، اما عبادت و راز و نیازهای حضرت در مدت اقامت در قم، به گونه ای بود که عبادتگاه آن حضرت را «بیت النور» نامیدند و باقی ماندن این مکان از سال 201 هجری تا امروز، گواه نورانیت و صفای ممتاز آن حضرت در ارتباط با خداست. این مکان اکنون در کنار مدرسه ستیه، در محله میدان میر، قرار گرفته است.

عصمت
 

یکی از مهم ترین مراتب معنوی که حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) به آن دست یافت، مقام «عصمت» بود، تا آنجا که یکی از القاب وی به این ویژگی اش اختصاص یافت. و عموم محققان و محدثان از وی به نام «معصومه» یاد کرده اند. اصل مقام «عصمت» به پیامبران، امامان و فرشتگان تعلق دارد و آنان از هر گناه و خطای عمده و سهوی به دور هستند. بالاترین نوع عصمت به پیامبر، امامان و حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) تعلق دارد و در مراتب بعدی، سایر اولیای الهی قرار دارند. بزرگانی مانند: حضرت زینب، حضرت ابوالفضل و حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) در این مرتبه قرار می گیرند.
کریمه اهل بیت (علیها السلام) نمونه کامل زهد، تقوا، عفاف، عبادت و نهایت ارادت و معرفت در حق امام زمان خویش بود و در معنویت به چنان جایگاهی رسید که امام رضا (علیه السلام) لقب «معصومه» را به ایشان عطا کرد و پس از رحلت خواهرش فرمود:
«من زار المعصومه بقم کمن زارنی؛(4) هر فردی معصومه (علیه السلام) را در قم زیارت کند، همانند کسی است که مرا زیارت کرده باشد».
این بانوی گرامی در زمان حیات، به «فاطمه کبرا» مشهور بود و سخن فوق پس از رحلت، اشاره به مقام عصمت آن حضرت دارد. صفات و مضامین عالی که در «زیارت نامه» ایشان وجود دارد، همگی از مقام والای معنوی حضرت خبر می دهد. همچنین یکی دیگر از قراینی که بیانگر مقام عصمت حضرت معصومه (علیه السلام) است، حضور دو فرد نقاب دار است که جنازه آن حضرت را به خاک سپردند. از آنجا که بنا بر باور شیعه، «معصوم» را باید «معصوم» دفن کند، بسیاری از بزرگان شیعه معتقد هستند که با توجه به مقام والای آن حضرت و معصومه بودن ایشان، به احتمال قوی آن دو نفر، از معصومین عصر و محارم حضرت (امام رضا و امام جواد (علیهما السلام) بوده اند.

شفاعت
 

مسئله اعتقاد به شفاعت انبیا، ائمه و بزرگان دین، در میان شیعیان از جایگاه مهمی برخوردار است. براساس آیات و روایت، کسانی که به مراتب عالی انسانیت (قرب الهی) دست می یابند، در قیامت به مقام «شفاعت» می رسند و می توانند افراد را با شرایط خاصی شفاعت کنند. انبیا، ائمه معصوم، امامزادگان، علما و شهدا هر کدام در حد مقام و درجه معنوی خویش، حق شفاعت دارند. البته بالاترین جایگاه شفاعت، به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) تعلق دارد که در قرآن کریم از آن به «مقام محمود»(5) تعبیر شده است.
حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) از جمله کسانی است که به شفیع بودنش در روایات و آثار دینی تصریح شده است و مقام شفاعت، یکی دیگر از فضایلی است که آن حضرت به آن دست یافت؛ چنان که امام صادق (علیه السلام) درباره ایشان فرمود: «شیعیان من همگی به برکت شفاعت او داخل بهشت خواهند گردید».(6) و این روایت، گستره عظیم شفاعت حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) را نشان می دهد.
در کتب روایی نیز احادیث فراوانی وجود دارد که ثواب زیارت این بانو را «بهشت» قرار داده اند و براساس آن ها می توان گفت شفاعت این بانوی گران قدر برای زائران عارف خود، زمینه بهشتی شدن آنها را فراهم خواهد ساخت.(7)
همچنین در زیارت مخصوص آن حضرت که از امام رضا (علیه السلام) صادر شده، می خوانیمک «یا فاطمهُ اشفَعی لی فِی الجنَّهِ؛ ای فاطمه! برای من در مورد بهشت، شفاعت کن» که این نشان دهنده جایگاه و مقام معنوی بسیار والای این بانوی گرامی است.
در فراز دیگری از زیارت مخصوص آمده است که: «فَاِنَّ لَکِ عِندَ اللهِ شَأناً منَ الشَّأنِ؛ پس به درستی که در پیشگاه خداوند، دارای مقام و منزلتی بس ارجمند هستی».
جایگا و شأنی که در این فراز به آن اشاره شده، مقامی معنوی و آسمانی است که جز آگاهان به اسرار غیب، آن را به درستی نمی شناسند!

فضیلت زیارت
 

یکی از مهم ترین امتیازها و فضیلت های معنوی حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام)، تأکید و تشویق سه امام معصوم (علیها السلام) به زیارت ایشان است. وصف مستقیم ائمه درباره آن حضرت، از این جهت حائز اهمیت است که در میان امام زادگان و فرزندان ائمه فقط به زیارت این بانوی گرامی سفارش شده است. در احادیث معتبری پاداش زیارت آن حضرت، بهشت بیان شده که مهم ترین اجر و پاداش برای عملی نیک است.
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
«مَن زارَها وَجبت لَهُ الجَنَه؛ (8) کسی که او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می گردد».
امام رضا (علیه السلام) هم بارها فرموده است:
«من زارَها عارفاً بحقِّها فَلَهُ الجَنَّه؛ (9) کسی که او را زیارت کند، در حالی که حق او را بشناسد، بهشت برای او است».
«اِنَّ زیارتَها تعدِلُ الجنَّه؛ (10) همانا زیارت او، برابر کسب بهشت است».
«من زارَها فَلَهُ الجَنَّه؛ (11) کسی که او را زیارت کند، پاداش او بهشت است».
«مَن زارَ المعصومه بقُم کمن زارَنی ؛ (12) کسی که [قبر خواهرم] معصومه را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است».
امام جواد (علیه السلام) نیز فرمود:
«من زارَ قبرَ عمَّتی بِقُم فَلَهُ الجَنَّهُ؛ (13) کسی که قبر عمه ام را در قم زیارت کند، بهشت برای او است».

زیارت مخصوص
 

پس از حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)، به جز حضرت معصومه (علیها السلام) درباره هیچ یک از بانوان اهل بیت از ناحیه امامان معصوم (علیهم السلام) زیارتی وارد نشده است. با آنکه بسیاری از بدن های امام زاده ها در مناطقی از ایران مدفون شده بود و مردم آن مناطق با حضرت رضا (علیه السلام) ارتباط داشتند، اما آن حضرت درباره هیچ یک از آنها زیارتی بیان نفرمود و این «فضیلت» فقط از آن حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) است که امام رضا (علیه السلام) درباره ایشان «زیارت نامه» ای پر محتوا را صادر کرد.(14)
نثر بسیار متقن و لبریز از معارف الهی و نصّ استوار این «زیارت نامه» و مقایسه آن با زیارت نامه هایی که غیر معصوم (علیه السلام) بیان کرده است، نشان می دهد که امام معصوم این «زیارت نامه» را صادر کرده است.(15)

کرامات
 

انسان در اثر عبادت و بندگی خداوند، می تواند به جایی برسد که واسطه فیض الهی و مظهر اراده حق تعالی گردد. امام صادق (علیه السلام) در این باره می فرماید: «بندگی خداوند، گوهری است که نهایت و باطن آن، فرمانروایی بر موجودات است».(16)
حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) نیز در پرتو جایگاه والای معنوی و مقامی که در نزد خدای متعال دارد، از موهبت عظیم عنایات الهی و الطاف ویژه پروردگار برخوردار گردید و بعد از وفات نیز دارای «کرامات» شگفتی است. آن حضرت که راه بندگی و اطاعت از خداوند را خالصانه پیمود، هم در زندگی پر برکت خویش و هم بعد از آن، منشأ کرامات و عنایاتی بود که همچنان ادامه داد.
این مطلب کاملاً تجربه شده است و قابل تردید نیست که توسل به خاندان عصمت و طهارت: راه گشای انسان در سختی ها و حلال مشکلات در دشواری ها و سختی های زندگی است و توسل به حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) نیز از راه های نجات و از وسایل برآورده شدن حاجات، نیل به مقاصد و رفع بلیات و مشکلات است. از دیر باز آستان مقدس آن حضرت، منشأ هزاران کرامت بوده است. کرامات فراوان این بانوی گرامی، منحصر به جنبه مادی و ظواهر زندگی نمی شود، بلکه آنان که به دنبال پیمودن راه کمال و نیل به مقامات معنوی و یا زلال علم اند نیز برای رسیدن به اهداف و مقصد خویش، به آن حضرت متوسل می شوند. کرامت های فراوانی از این گونه «توسلات» در تاریخ باقی مانده که برای نمونه می توان ملاصدرا- فیلسوف بزرگ عصر صفویه - نام برد که هرگاه در مطالب علمی با مشکلات پیچیده ای روبه رو می شده، از روستای کهک قم به زیارت حضرت می آمد و با توسل به کریمه اهل بیت (علیها السلام)، مشکلات علمی اش را حل می کرد.(17)
در طول تاریخ، عموم طبقات مردم، شاهد و ناظر بعضی از کرامات آن حضرت بوده و بر آنها گواهی داده اند. کرامت های بی شمار آن حضرت باعث شده که کتاب های بسیاری به عنایات آن حضرت بپردازند؛ به طوری که گردآوری همه آنها، نیازمند چندین جلد کتاب است.(18)
کرامات و شفابخشی های حضرت معصومه (علیها السلام) فرقی با کرامات ائمه اطهار (علیهم السلام) ندارد و همه آنها نشانه بزرگی و عظمت روح این بانوی شایسته و پیوسته به منبع فیض و کرم بی پایان خدای فیاض و کریم است.

پی نوشت ها :
 

1- انوار المشعشعین، حمد بن علی بن حسین نائینی اردستانی، ج1، ص 494.
2- بحار الانوار، ج57، ص 216؛ مجالس المومنین، نورالله شوشتری ، ج1، ص 83.
3- ذاریات/ 56.
4- ریاحین الشریعه، ذبیح الله محلاتی، ج5، ص 35.
5- اسراء/ 79
6- بحار الانوار، ج57، ص 216.
7- همان، ج 48، ص 317 و ج99، ص 267؛ عیون الاخبار الرضا (علیه السلام)، ج2، ص 299.
8- بحار الانوار، ج48، ص 317 و ج99، ص 267.
9- همان.
10- همان.
11- همان، ج 48، ص 316؛ عیون الاخبار الرضا، ج2، ص 299؛ کامل الزیارات، ابوالقاسم جعفربن قولویه قمی، ص 338، 1375ش.
12- ریاحین الشریعه، ج5، ص 35.
13- بحار الانوار، ج48، ص 316 و ج 99، ص 266.
14- همان.
15- رواق عصمت، سید علی حسینی، 1385 ش؛ پایگاه اطلاع رسانی حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام).
16- مصباح الشریعه، امام صادق (علیه السلام)، ص 7، 1400ق
17- فوائد الرضویه، ج2، ص 618.
18- ر. ک: بانوی ملکوت، علی کریمی جهرمی؛ حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام)، محمد محمدی اشتهاردی؛ کرامات معصومیه، علی اکبر مهدی پور؛ فروغی از کوثر، الیاس محمد بیگی.
 

منبع: نشریه فرهنگ کوثر، شماره87.

نویسنده: فاطمه سرخیل

 
مقدمه
 

با ظهور و گسترش دین اسلام، رشد و بالندگی زنان در پرتو «قوانین الهی» آغاز گردید. خداوند، ارزش وجودی زنان را بیان کرد و پیامبر اسلام با آزاد ساختن زنان از قید و بندهای جاهلی و سوق دادن آنان به سوی ارزش ها و کمالات انسانی، شخصیت واقعی آنان را به جامعه بشری معرفی کرد. زنان بزرگوار خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) که در دامن ولایت و امامت بزرگ شده اند، همگی به ارزش های والای انسانی آراسته بوده و به عنوان نمونه های برجسته اخلاقی برگزیده شده اند.
بررسی زندگانی و سیره این بانوان، بیانگر این مطلب مهم است که «تقوا» و «عمل صالح» مهم ترین شروط برای رسیدن به مقامات عالی است و در این راه، میان زن و مرد فرقی نیست. بهترین راه برای رسیدن به «کمال»، الگو پذیری از کسانی است که به مقام «قرب الهی» نایل آمده و از طریق اصلاح خود، به هدف نهایی رسیده باشند.
حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) یکی از بانوان با فضیلت و والا مقام خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است که به مقامات بالای علمی و معنوی رسید و الگویی کامل برای تمام زنان است.
در این پژوهش با سؤال اصلی «مهم ترین ویژگی های علمی و معنوی حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) کدام اند؟» به بررسی دوران زندگانی آن حضرت پرداخته، جایگاه علمی و معنوی این بانوی گران قدر را بررسی می کنیم.

از ولادت تا عروج
 

آن حضرت در اول ذی قعده سال 173 ق، در مدینه منوّره به دنیا آمد.(1) پدر بزرگوار ایشان، امام موسی بن جعفر (علیه السلام) و مادر گرامی شان، نجمه خاتون است.(2)
نجمه (علیها السلام) از بانوان با فضیلتی است که در نزد اهل بیت (علیهم السلام) از جایگاه والایی برخوردار بود و پس از سپری شدن 25 سال از تولد یگانه فرزندش حضرت رضا (علیه السلام)، خداوند این دختر والاگهر را به وی ارزانی داشت.
در میان مورخان درباره تعداد فرزندان حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) و این که چند نفر از ایشان «فاطمه» نام داشته اند؛ اختلافاتی هست. شیخ مفید، تعداد فرزندان آن حضرت را 37 نفر ذکر کرده است که دو نفر از دختران ایشان، فاطمه کبرا و فاطمه صغرا نام داشتند.(3) سبط ابن جوزی- دانشمند معروف اهل سنت در قرن هفتم- به هنگام شمردن اولاد امام کاظم (علیه السلام) از چهار دختر آن حضرت به نام های فاطمه کبرا، فاطمه وسطا، فاطمه صغرا و فاطمه اُخرا، یاد کرده است.(4) حضرت معصومه (علیها السلام) همان «فاطمه کبرا» است که در قم مدفون است.(5) بنابر اتفاق نظر شیعه، این بانوی بزرگوار بعد از امام رضا (علیه السلام) از دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) فاضل تر و دارای مقامی شامخ تر است و کسی هم سنگ او نیست.(6)
دوران حیات حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) با خلافت عباسی هم زمان بود. بنی عباس که با ادعای وابستگی نسبی به خاندان نبوت روی کار آمده بودند، بعد از تثبیت پایه های حکومت خویش، بیش از همه بر فرزندان و نوادگان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و شیعیان ستم روا داشتند و نسبت به آنها از هیچ خشونتی دریغ نورزیدند؛(7) به گونه ای که امام کاظم (علیه السلام) سال ها رنج تبعید و زندان را تحمل کرد و دوران کودکی حضرت معصومه (علیها السلام) با نگرانی از وضعیت پدر و سال ها دوری از ایشان سپری شد. در سال 183 ق، حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) در زندان هارون الرشید به شهادت رسید.(8) پس از این اتفاق، کلیه دختران آن حضرت- از جمله حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام)- بنا به وصیت پدر، تحت سرپرستی امام رضا (علیه السلام) قرار گرفتند. امام هفتم (علیه السلام) در این وصیتنامه می فرماید:
«هیچ یک از دخترانم را نباید برادران مادری، سلاطین و یا عموهایشان شوهر دهند، مگر با نظر و مشورت حضرت رضا (علیه السلام)، اگر بدون اجازه او به چنین کاری اقدام کنند، با خدا و رسول خدا مخالفت ورزیده اند و در سلطنت خدا منازعه کرده اند؛ زیرا او به مصالح قومش در امر ازدواج آگاه تر است. پس هر کسی را او بخواهد، تزویج می کند و هر کسی را او نخواهد، تزویج نمی کند».(9)
پس از شهادت امام موسی کاظم (علیه السلام) مقام امامت و جانشینی آن حضرت، به امام رضا (علیه السلام) رسید. پس از مرگ هارون الرشید و درگیری امین و مأمون بر سر قدرت، آرامشی نسبی برای امام رضا (علیه السلام) فراهم شد تا فرصت یابد به رسالتی که در نشر مبانی صحیح اسلامی میان امت بر عهده داشت، قیام و اقدام کند.(10) آن حضرت در سایه شرایط مناسبی که فراهم شده بود، به طور علنی امامت خویش را بیان می کرد و حکومت را غاصب می دانست.
با کشته شدن امین و به قدرت رسیدن مأمون، مشکلات فراوانی در برابر این خلیفه جدید قرار داشت. مأمون به سبب از دست دادن محبوبیتش در میان خاندان عباسی و همچنین گرایش مردم به علویان و شورش هایی که در حمایت از علویان بر پا می شد، به دنبال راه حلی بود تا مشروعیت حکومت خویش را اثبات کند. برای این منظور، وی با زیرکی مسئله «ولایتعهدی امام رضا (علیه السلام)» را مطرح کرد و آن حضرت را مجبور ساخت تا مدینه را به جانب خراسان ترک کند.
مأمون، امام (علیه السلام) را مختار کرده بود تا در سفر به خراسان، هر کدام از افراد خانواده اش را می خواهد، همراه خویش بیاورد؛ اما آن حضرت به سبب نارضایتی از ترک مدینه، هیچ یک را با خود همراه نکرد. ایشان قبل از حرکت، خاندان خود را گرد آورد و از آنان خواست برای او گریه کنند و فرمود: «من دیگر به میان خانواده بر نخواهم گشت».
آن گاه وارد مسجد رسول خدا شد تا با پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) وداع کند. آن حضرت چندین بار وداع کرد و باز به سوی قبر جدّش بازگشت و با صدای بلند گریست.(11)
با رفتن امام رضا (علیه السلام) از مدینه، بار دیگر غم و اندوه بر خاندان ایشان حاکم گشت و نگرانی هایش افزون شد. دختران امام کاظم (علیه السلام) نیز هر یک بنا به توانایی و تکلیف خویش، مسئولیت های مهمی را ایفا کردند و به تشریح دیدگاه امامت و ولایت و روشن ساختن اذهان زنان پرداختند. نکته جالب اینکه دختران امام هر یک عالمانی بودند و به نقل روایات مستند و احادیث معتبر در مورد فضایل امام علی (علیه السلام)، عاشورا و…، در جهت استمرار ولایت و معرفی امام زمان خویش می کوشیدند.(12)
در این میان، حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) با تأسی به عمه بزرگوارش حضرت زینب (علیها السلام) در مقابل تهدید و فشارهای حکومت علیه خاندان عصمت (علیها السلام)، علاوه بر فعالیت های علمی و روایی و بیان احادیث درباره غدیر خم، ولایت و امامت، در حرکتی سیاسی- اجتماعی همراه برادران خویش به عرصه مبارزه وارد شد و «هجرت» را به عنوان عامل اعتراض به وضعیت موجود بر می گزیند.(13)
حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) پس از یک سال تحمل فراق برادرش (امام رضا (علیه السلام) در سال 201 ق (14) مدینه را برای دیدار برادر، ترک کرد و در رأس یک قافله، متشکل از علویان و برادران، رهسپار ایران گردید.(15)
آن حضرت از راه جبل عازم خراسان شد و در شهر ساوه بیمار گردید. درباره علت این بیماری، اظهار نظرهای متفاوتی بیان شده است. بعضی گفته اند که هارون بن موسی بن جعفر (علیه السلام) در کاروانی همراه 23 نفر از بستگانش - که یکی از آنها خواهرش حضرت معصومه (علیها السلام) بود- وارد ساوه شدند. دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) به هارون که در حال غذا خوردن بود، حمله کردند و او را به شهادت رساندند و افراد دیگر کاروان را مجروح و پراکنده ساختند و در غذای حضرت معصومه (علیها السلام) نیز زهر ریختند. (16) اما در منابع شیعه و در تاریخ های قدیم شهر قم- از جمله در تاریخ قم، نوشته حسن بن محمد قمی- فقط به بیماری ایشان اشاره شده و سبب این بیماری، ذکر نشده است. همچنین به جنگ یا شهادت همراهان این بانوی گرامی، هیچ اشاره ای نگردیده است.
نکته ای که تمام این روایات بر آن اتفاق دارند، بیمار شدن حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) در شهر ساوه و آمدنشان به قم است. از آنجایی که در این زمان اهالی قم به دوستی با اهل بیت مشهور بودند، آن حضرت خواستار رفتن به قم می شود. استقامت اهالی این شهر در حمایت از ائمه (علیهم السلام) به حدی بود که امام صادق (علیه السلام) درباره فضیلت قم فرموده بود:
«آگاه باشید که برای خدا حرمی هست و آن، مکه است و برای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) حرمی می باشد و آن، مدینه است و برای امیرمؤمنان (علیه السلام) حرمی وجود دارد و آن، کوفه است. آگاه باشید که حرم من و فرزندانم بعد از من، قم می باشد».(17)
درباره نحوه انتقال آن حضرت، چند نظر وجود دارد؛ از جمله گفته شده: «زمانی که حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) در شهر ساوه بیمار شد، از مقدار مسافت تا رسیدن به شهر قم پرسید، بیان شد: ده فرسخ است. آن گاه به خادم خود فرمود که او را به قم انتقال دهد. خادم، او را به قم آورد و در سرای موسی بن خزرج بن سعد اشعری فرود آمد و نزول کرد».(18)
حسن بن محمد قمی، این روایت را نپذیرفته و می نویسد: «چون خبر به آل سعد رسید، همه اتفاق کردند که قصد «ستّی فاطمه» کنند و از او درخواست نمایند که به قم آید. از میانه ایشان موسی بن خزرج تنها هم در آن شب بیرون آمد و چون به شرف ملازمت «ستّی فاطمه» رسید، زمام ناقه او بگرفت و به جانب شهر بکشید و به سرای خود او را فرود آورد».(19)
سرانجام آن حضرت پس از هفده روز اقامت در شهر قم، در دهم ربیع الثانی سال 201 ق. بر اثر بیماری، چشم از جهان فروبست. پیکر پاکش را پس از تشییعی با شکوه، به سردابی که در «باغ بابلان» برای آن بانو مهیا کرده بودند، بردند. در این هنگام خاندان موسی بن خزرج درباره اینکه چه کسی باید به سرداب رود و آن بانو را بر زمین بنهد و دفن کند، با یکدیگر اختلاف پیدا کردند و سرانجام به توافق رسیدند که خادمی کهنسال به نام «قادر» مراسم خاکسپاری را انجام دهد؛ لذا کسی را به دنبال او فرستادند. اما ناگاه دو سواره که نقاب به صورت داشتند، از جانب صحرا پیدا شدند و به سرعت نزدیک آمدند و پس از خواندن نماز، یکی از آن دو وارد قبر شد و دیگری، جسد پاک و مطهر آن حضرت را برداشت و به دست او داد تا در دل خاک نهان سازد. آن دو نفر پس از پایان مراسم، بدون آنکه با کسی سخن بگویند، بر اسب های خود سوار و از محل دور شدند.(20)
پس از دفن پیکر مطهر حضرت معصومه (علیها السلام)، موسی بن خزرج نیز سایبانی از «بوریا» بر فراز قبر شریفش قرار داد، تا اینکه در سال های بعد، حضرت زینب دختر امام جواد (علیه السلام) اولین «گنبد» را بر فراز قبر شریف عمه بزرگوارش بنا کرد.(21) به تدریج شمار زیادی از سادات در کنار مرقد ایشان مدفون گشتند، تا اینکه ابوالفضل عراقی - یکی از وزرای برجسته روزگار طغرل - بنای بزرگی روی قبر ایشان ساخت…(22) و اکنون نیز بارگاه ملکوتی «کریمه اهل بیت» با شکوه تر از هر زمان دیگر، شاهد حضور زائران بی شماری از ایران و کشورهای جهان است.

جایگاه علمی حضرت
 

«علم و آگاهی» مقدمه عمل است و برای تزکیه و تهذیب نفس باید با علوم و معارف دینی آشنا شد. علم و آگاهی، روشنگر راه اطاعت و بندگی است، بینایی و بصیرت را برای انسان به ارمغان می آورد و راه حق را از باطل جدا می کند. در بسیاری از آیات و احادیث به آموختن و فراگیری علوم دینی سفارش شده است و از آنجا که «تعلیم و تعلم» از اصول اساسی اسلام است، اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) که کانون اصلی معارف الهی بودند، به تعلیم و تعلّم کودکانشان اهتمام می ورزیدند.
در خانواده امام موسی بن جعفر (علیه السلام) نیز شرایط و زمینه برای تعلیم و تعلم فرزندان فراهم بود. فرزندان آن حضرت، هر یک بنا به استعداد و ظرفیت های وجودی خویش، از این شرایط استفاده می کردند. حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) در چنین محیطی در میان خانواده ای عالم تحت آموزش پدر و مادر و برادر بزرگوارش با معارف اسلامی آشنا شد و به سرعت مراحل رشد علمی را پیمود و به مراحل بالای علوم دینی به گونه ای دست یافت که از ایشان به عنوان یکی از «بانوان عالم شیعه» یاد می شود. شرایط سخت و اختناق موجد در زمان زندگی آن حضرت، مانع از ثبت کامل فعالیت ها و فضایل خاندان اهل بیت(علیه السلام) بود؛ با این همه، اطلاعاتی که از فعالیت علمی حضرت معصومه (علیها السلام) بر جای مانده، بیانگر جایگاه والا و عظمت علمی آن حضرت است.

دوران کودکی
 

روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار امام موسی بن جعفر (علیه السلام) به مدینه منوره مشرف شدند و پرسش هایی داشتند که می خواستند از محضر امام کاظم (علیه السلام) بپرسند. امام (علیه السلام) در سفر بود، ایشان پرسش های خود را نوشته و به حضرت معصومه (علیها السلام) تحویل دادند. روز بعد که می خواستند از مدینه به سوی وطن خود برگردند، برای دریافت پاسخ به منزل امام (علیه السلام) شرفیات شدند. امام کاظم (علیه السلام) مراجعت نفرموده بود و آنها امکان توقف نداشتند، از این رو حضرت معصومه (علیها السلام) پاسخ آن پرسش ها را نوشت و به آنها تسلیم کرد.
آنها با خوشحالی فراوان از مدینه خارج شدند. در مسیر، با امام کاظم (علیه السلام) رو به رو شدند و داستان خود را برای آن حضرت شرح دادند. هنگامی که امام (علیه السلام) پرسش های آنان و پاسخ های دخترش (حضرت معصومه(علیها السلام)) را ملاحظه کرد، سه بار فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش فدایش باد!». (23)
با توجه به اینکه حضرت معصومه (علیها السلام) به هنگام دستگیری پدر، کودکی بیش نبود، این واقعه از جایگاه رفیع و دانش بسیار آن حضرت در آن سنین حکایت می کند و نشان از هوش و درایت فراوان ایشان دارد.

محدثه بودن آن حضرت
 

فشارهای سیاسی و ظلم و جور عباسیان در دوران زندگانی حضرت معصومه (علیها السلام) سبب شده بود که نقل احادیث بسیار دشوار گردد؛ با این حال، نام آن حضرت در سلسله راویان چند حدیث باقی مانده است که بیانگر «محدثه» بودن آن حضرت است. همه این احادیث در محور «امامت و ولایت» استوار است و همگی به عنوان اسنادی برای اثبات حق خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و تأکید بر وصایت حضرت امیرمؤمنان (علیه السلام) به کار می روند. از باب تبرک، برخی از روایاتی را که حضرت معصومه (علیها السلام) نقل کرده، ذکر می کنیم:

1. حدیث غدیر و منزلت
 

حضرت معصومه (علیها السلام) و خواهرانش (زینب و ام کلثوم) فرمودند: حدیث کرد برای ما، فاطمه دخترامام صادق (علیه السلام) و او گفته است که فاطمه دختر امام باقر (علیه السلام)، از فاطمه دختر علی بن الحسین، از فاطمه و سکینه دختران امام حسین (علیه السلام) و آنها از ام کلثوم دختر فاطمه (علیها السلام) نقل کردند که فاطمه دختر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
«آیا فراموش کرده اید سخن رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را در روز غدیر خم که فرمود: من مولای هر که هستم، علی هم مولای او است. و فرمود: [ای علی!] تو برای من، همانند هارون برای موسی (علیه السلام) هستی؟»(24).

2. حدیث معراج
 

فاطمه دختر حضرت رضا (علیه السلام) نقل کرد از فاطمه و زینب و ام کلثوم، دختران موسی بن جعفر (علیه السلام)، و آنها از فاطمه دختر امام جعفر صادق (علیه السلام)، از فاطمه دختر محمد بن علی (علیه السلام)، از فاطمه دختر علی بن الحسین (علیه السلام)، از فاطمه و سکینه، دختران حسین بن علی (علیه السلام)، و آنها از امّ کلثوم دختر علی (علیه السلام)، و او از فاطمه دختر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) که از پیامبر شنیدم که فرمود:
«وقتی مرا به آسمان بردند و داخل بهشت شدم، در آنجا قصری از درّ و یاقوت و بر در آن پرده ای آویخته بود. سرم را بلند کردم، دیدم بر در نوشته است: «خدایی جز خدای یگانه نیست و محمد، رسول خداست و علی، ولی و صاحب اختیار مردم است».
بر پرده نیز نوشته شده بود: «مبارک باد بر کسانی که همانند شیعیان علی هستند!»
داخل شدم و در آنجا قصری از عقیق سرخ میان تهی دیدم که دری از نقره داشت که به زبرجد سبز زینت شده و برآن در نیز پرده ای آویخته بود. سرم را بلند کردم، دیدم بر در نوشته شده بود: «محمد، فرستاده خدا و علی، وصیّ مصطفی است».
بر پرده نیز نوشته شده بود: «شیعیان علی را به پاک سرشتی(فرزندان) بشارت ده!».
داخل شدم، قصری از زبرجد سبز میان خالی دیدم که از آن ندیده بودم. این قصر دری از یاقوت سرخ داشت که با مروارید زینت شده بود و بر آن در پرده ای آویخته شده بود. سرم را بلند کردم، دیدم بر پرده نوشته شده بود: «شیعیان علی، رستگاران اند».
گفتم: حبیبم، جبرئیل! این قصر از آن کیست؟ گفت: از آن پسر عمو و جانشین تو، علی بن ابی طالب است و همه مردم در روز قیامت، برهنه پای و بی لباس محشور می گردند، جز شیعیان علی، و همه مردم را به اسم مادرانشان صدا می زنند، مگر شیعیان علی را که به اسم پدرانشان صدا زده می شوند.
گفتم: حبیبم، جبرئیل! چرا چنین خواهد بود؟ گفت: چون اینها علی را دوست می دارند و لذا پاک سرشت هستند».(25)

3. ثواب دوستی آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)
 

فاطمه دختر حسین رضوی، از فاطمه دختر محمد رضوی، از فاطمه دختر ابراهیم رضوی، از فاطمه دختر حسن رضوی، از فاطمه دختر محمد موسوی، از فاطمه دختر عبدالله علوی، از فاطمه دختر حسن حسینی، از فاطمه دختر ابوهاشم حسینی، از فاطمه دختر محمد بن احمد بن موسی مبرقع، از فاطمه دختر احمد بن موسی مبرقع، از فاطمه دختر موسی مبرقع، از فاطمه بنت امام ابی الحسن الرضا، از فاطمه دختر موسی بن جعفر، از فاطمه دختر جعفر بن محمد صادق، از فاطمه دختر محمد بن علی باقر، از فاطمه دختر علی بن الحسین سجاد زین العابدین، از فاطمه دختر ابا عبدالله الحسین، از زینب دختر امیرمؤمنان، از فاطمه دختر رسول الله (علیها السلام) روایت شده که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
«اَلا مَن ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحمَّدٍ ماتَ شهیداً؛ آگاه باشید! هر کس که بر محبت و دوستی آل محمد بمیرد، شهید از دنیا رفته است».(26)

پی نوشت ها :
 

1- مستدرک السفینه البحار، علی نمازی شاهرودی، ج8، ص 261.
2- عیون الأخبار الرضا، شیخ صدوق، ج1، ص 26؛ دلائل الامامه، محمد بن جریر طبری، ص 175 و 176.
3-الإرشاد، شیخ مفید، ج2، ص 244.
4- تذکره الخواص، سبط ابن جوزی، ص 315.
5- گنجینه آثار قم، میرزا عباس فیض قمی، ج1، ص385.
6- رساله فی تواریخ النبی و آلال، محمد تقی تستری، ص 103.
7- تاریخ الیعقوبی، احمد بن وهب واضح یعقوبی، ج2، ص 371.
8- الفخری فی الأداب السلطانیه و الدول الاسلامیه، ابن طقطقی، ص 196؛ مقاتل الطالبین، ابوالفرج علی بن الحسین اصفهانی، ص 263 و 264.
9- عیون الاخبار الرضا، ص 43؛ بحارالانوار، مجلسی، ج48، ص 280؛ عوالم العلوم و المعارف و…، عبدالله بحرانی اصفهانی، ج22، ص 377.
10- تحلیلی از زندگانی امام رضا (علیه السلام)، محمد جواد فضل الله، ص 79.
11- بحارالانوار، ج49، ص 117.
12- زن، دین، سیاست، زهرا آیت اللهی، ص 128-165.
13- هجرت کریمه (بررسی دوران امام رضا (علیه السلام) و علل هجرت حضرت معصومه (علیها السلام)، فرزانه نیکوبرش، ص 92.
14- تاریخ قم، حسن بن محمد بن حسن قمی، تحقیق: سید جلال الدین تهرانی، ص213.
15-الحیاه السیاسیة الإمام رضا (علیه السلام)، جعفر مرتضی عاملی، ص 428.
16- همان.
17- بحارالانوار، ج 57، ص 216.
18- تاریخ قم، ص 213.
19- همان.
20- همان، ص 213 و 214.
21- همان، ص 214.
23- نقض، عبدالجلیل قزوینی رازی، تصحیح: جلال الدین محدث ارموی، ص 219.
23- زندگی نامه کریمه اهل بیت (علیها السلام)، علی اکبر مهدی پور، ص 63و 64.
24- احقاق الحق و ازهاق الباطل، سید نورالله حسینی مرعشی تستری، ج6، ص 282؛ الغدیر، علامه امینی، ج1، ص 397.
25- فوائد الرضویة، شیخ عباس قمی، تحقیق: ناصر باقری بیدهندی، ج1، ص 122؛ سفینه البحار، شیخ عباس قمی، ج1، ص 729 (نجف، علمیه، 1352).
26- عوالم العلوم و المعارف و الأحوال، ج21، ص 354.
 

منبع: نشریه فرهنگ کوثر، شماره87.

حضرت معصومه(ع) در یک نگاه

اسم حضرت معصومه(ع) فاطمة کبری، لقبش معصومه، کریمه و… می باشد. پدر بزرگوارش امام موسی کاظم(ع) و مادرش نجمه خاتون و سال تولدش حدود اول ذیقعده 173ق است. محل ولادتش مدینة منوره، و روز ورود به شهر مقدس قم 23 ربیع الاول 201ق بوده، سن مبارکش 28 سال و محل عبادتش در قم «بیت النور» است.[1]

به جان پاک تو ای دختر امام سلام

به هر زمان و مکام به هر مقام سلام

تویی که شام و خراسان بود برادر تو

بر آن مقام رفیع و بر این مقام سلام

آنچه پیش رو دارید، بررسی روایاتی دربارة شأن و منزلت حضرت معصومه(ع) است که در چند بخش مطرح می کنیم:

الف. پیش بینی محل دفن

روایاتی از ائمه معصومین(ع) وارد شده که سالها قبل، دفن آن حضرت را در قم پیش بینی کرده است. این روایات هم از امام علی(ع) نقل شده است و هم از حضرت صادق(ع) و هم از امام رضا(ع).

1- امام علی(ع):

ابوعبدالله فقیه همدانی در کتاب «البلدان » نقل کرده است که: «إِنَّ أَبَا مُوسَی الْأَشْعَرِی رَوَی أَنَّهُ سَأَلَ أَمیرَ الْمؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ(ع) عَنْ أَسْلَمِ الْمُدُنِ وَ خَیرِ الْمَوَاضِعِ عِنْدَ نُزُولِ الْفِتَنِ وَ ظُهُورِ السَّیفِ فَقَالَ أَسْلَمُ الْمَوَاضِعِ یوْمَئِذٍ أَرْضُ الْجَبَلِ فَإِذَا اضْطَرَبَتْ خُرَاسَانُ وَ وَقَعَتِ الْحَرْبُ بَینَ أَهْلِ جُرْجَانَ وَ طبَرِسْتَانَ وَ خرِبَتْ سجِسْتَانُ فَأَسْلَمُ الْمَوَاضِعِ یوْمَئِذٍ قَصَبَةُ قمَّ تلْک الْبلْدَةُ الَّتِی یخْرُجُ مِنْهَا أَنْصَارُ خَیرِ النَّاسِ… بِهَا مَوْضِعُ قَدَمِ جَبْرَئِیلَ وَ هُوَ الْمَوْضِعُ الَّذِی نَبَعَ مِنْهُ الْمَاء الَّذِی مَنْ شَرِبَ مِنْهُ أَمِنَ مِنَ الدَّاءِ…؛[2] ابوموسی اشعری از امیرمؤمنان علی بن ابی طالب(ع) پرسید: سالم ترین شهر و بهترین محل در زمان فرو آمدن فتنه و جنگ کدام شهر است؟ حضرت فرمود: سالم ترین محلها در چنین روزگاری سرزمین جبل (قم) است. وقتی اوضاع خراسان مضطرب گردد و جنگ بین اهل گرگان و مازندران واقع و سیستان خراب شود، پس سالم ترین محلها در این روزگار محلة قم است. شهری که از آن یاران (حضرت مهدی(ع)) و بهترین مردم خروج می کنند. این شهر محل قدم جبرئیل است و آن محلی است که از آن آبی جاری می شود که هر کسی از آن بیاشامد، از هر دردی در امان خواهد بود.»

با این حال، یکی از احتمالات این است که مراد از آب شفابخش، قبر حضرت معصومه(ع) و زیارت او باشد. با توجه به این نکته که چنین آبی در قم دیده نشده است و الان هم وجود ندارد و احتمال دارد مراد آب معنوی و علوم آل محمد(ص) باشد که از این شهر به دنیا منتشر می شود.

ای دختر عقل و خواهر دین

وی گوهر درج غرو تمکین

عصمت ده پایبند مویت

ای علم و عمل مقیم کویت

شیطان به خطاب «قم» براندند

پس تخت تو را به «قم» نشاندند[3]

2- امام صادق(ع):

«قَالَ الصَّادِقُ(ع): إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکةُ وَ لِرَسُولِهِ حَرَماً وَ هوَ الْمدِینَةُ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکوفَةُ وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهِ امْرَأَةٌ منْ وُلْدِی تسَمَّی فاطِمَةَ مَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ. قَالَ الرَّاوِی وَ کانَ هَذَا الْکلَامُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ یولَدَ الْکاظِمُ(ع)؛[4] حضرت صادق(ع) فرمود: برای خداوند حرمی است که مکه باشد و برای رسول خدا(ص) حرمی است که آن مدینه باشد و برای امیرمؤمنان( حرمی است که آن کوفه باشد و برای ما اهل بیت حرمی است که قم باشد. به زودی فرزندم به نام فاطمه در آن دفن می شود. کسی او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود. راوی گفت: این سخن را حضرت صادق(ع) وقتی فرمود که هنوز فرزند (امام) کاظم(ع) به دنیا نیامده بود.»

همین مضمون در «بحار الانوار» نیز نقل شده است، منتهی ذیل روایت که «قال الراوی» باشد، نیامده است.[5] هرچند در جلد 57، ص 216 ذیل روایت آمده است.[6] و در جلد 99، ص 267 نیز آمده، منتهی ذیلش دارد: «قال(ع): ذَلِک وَ لَمْ تحْمِلْ بمُوسَی أُمُّهُ؛ این خبر را حضرت صادق(ع) فرمود، در حالی که مادر موسی بن جعفر ( به او باردار نبود.»؛ یعنی قبل از ولادتش خبر داد.

در روایت دیگری از حضرت صادق(ع)، هرچند به صورت صریح دفن آن حضرت را بیان نکرده؛ ولی قرائنی وجود دارد که نشان از وجود بابرکت حضرت معصومه(ع) دارد:

«ثمَّ یظهَرُ الْعِلْمُ بِبَلْدَةٍ یقَالُ لَهَا قمُّ وَ تصِیرُ مَعْدِناً لِلْعِلْمِ وَ الْفَضْلِ حَتَّی لَا یبْقَی فِی الْأَرْضِ مُسْتَضْعَفٌ فِی الدِّینِ حَتَّی الْمُخَدَّرَاتُ فی الْحجَالِ وَ ذَلِک عِنْدَ قُرْبِ ظُهُورِ قَائِمِنَا… فیفِیضُ الْعلْمُ منْهُ إِلَی سَائِرِ الْبِلَادِ فی الْمشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَیتِمُّ حُجَّةُ اللَّه علَی الْخَلْقِ حَتَّی لَا یبْقَی أَحَدٌ عَلَی الْأَرْضِ لَمْ یبْلُغْ إِلَیهِ الدِّینُ وَ الْعِلْمُ؛[7] سپس علم در شهری که قم نامیده می شود، آشکار می گردد و این شهر مرکز علم و فضل می شود. تا جایی که در روی زمین حتی در میان مخدرات حجله نشین، مستضعف در دین پیدا نمی شود و این هنگامی است که ظهور قائم ما نزدیک باشد… پس علم از آن شهر به شهرهای دیگر در شرق و غرب عالم می رسد و حجت خدا بر خلق تمام می شود. تا جایی که در روی زمین کسی نمی ماند که دین و علم به او نرسیده باشد. »

جملة «وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ» می تواند به این روایت ربط پیدا کند که وجود با برکت حضرت معصومه(ع) به عنوان مرکز قم باعث زنده شدن یاد و نام تمامی امامان شده است و علوم آل محمد(ص) به برکت این بانو در قم نشر و توسعه یافته و بالنده شده است. به گونه ای که از قم به تمام جهان علوم آل محمد(ص) انتشار می یابد. چیزی که امروزه کاملاً مشاهده می کنیم که طلاب علوم دینی از تمامی کشورهای جهان عاشقانه به قم سرازیر شده اند و علوم اهل بیت ) را فراگرفته، به کشورهای خود انتقال می دهند و باعث توسعه و ازدیاد شیعیان می شوند. نمونة بارز آن «شیخ زکزاکی» در نیجریه است که لااقل پانزده میلیون نفر را شیعه کرده است.

در روایت دیگری، حضرت صادق(ع) می فرماید: «اَلَا اِنَّ حَرَمِی وَ حَرَمَ وُلدِی مِن بَعدِی قُم؛[8] آگاه باشید که حرم من و حرم فرزندانم بعد از من، قم می باشد.»

روشن است اگر مراد از حرم، محل دفن باشد که هیچ یک از فرزندان معصوم حضرت صادق(ع) و همین طور خود آن حضرت در قم دفن نشده اند، پس مراد از حرم باید زنده شدن نام و نشر علوم آن حضرات باشد. این معنی به برکت حضرت معصومه(ع) در قم تحقق یافته است.

نکته:

وقتی در زیارتنامه حضرت معصومه(ع) به پیامبران سلام داده می شود، همه به صورت غایب است: «اَلسَّلَامُ عَلَی آدَمَ صفوَةِ اللَّه…»؛ ولی وقتی به رسول خدا(ص) و ائمه(ع) می رسد، همه به صورت خطاب ذکر می شود: «اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ… اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَا اَمِیرَالمُؤمِنِینَ عَلی بن اَبِی طَالبٍ… اَلسَّلَامُ عَلَیکَ یَا حَسَنَ بن علِیّ»؛ یعنی با اینکه محل دفن رسول خدا(ص) و ائمه(ع) قم نیست؛ ولی حرمشان قم است.

3- امام رضا(ع):

«عَنْ عَلِیِّ بْنِ موسَی الرِّضَا(ع) قَالَ: یا سَعْدُ عِنْدَکمْ لَنَا قَبْرٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاک قَبْرُ فاطِمَةَ بنْتِ موسَی(ع) قَالَ نَعَمْ مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ؛[9] ای سعد! ما را قبری نزد شما هست؟ عرض کردم: فدایت گردم، منظورتان حضرت فاطمه دختر موسی بن جعفر( است؟ فرمود: بله، هر کسی او را در حالی که به حقش آشناست، زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود. » همین روایت در «بحار الانوار» نیز در دو مورد نقل شده است.[10]

این روایات سه گانه از اعجاز، کرامت و بزرگی حکایت دارد؛ چراکه حضرت صادق(ع) سالها قبل از ولادت حضرت معصومه(ع) خبر ولادت او را داده است و اینکه در آینده در قم دفن می شود و همین طور خبر داده است که بخاطر برکت وجود نازنین آن بانو، شهر قم به عشّ آل محمد(ص) (حرم اهل بیت )) و مرکز علم تبدیل خواهد شد.

ب. فضیلت زیارت

روایات دیگری از اهل بیت(ع) نقل شده که فضیلت زیارت حضرت معصومه(ع) را بیان می کند؛

این روایات با بیانهای مختلف از سه زاویه نقل شده است: از جد بزرگوارش حضرت صادق(ع) دربارة فرزند و نوه اش و از حضرت رضا(ع) دربارة خواهر بزرگوارش نیز دربارة زیارت آن بانو سفارش شده است. و حضرت جواد(ع) نیز دربارة زیارت عمه اش تأکید فراوان فرموده است؛

1- حضرت صادق(ع):

امام صادق( می فرماید: «سَتُدْفَنُ فِیهَا امرَأَةٌ منْ أَوْلَادِی تُسَمَّی فَاطِمَة فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ؛[11] به زودی در آنجا (قم) زنی از اولاد من دفن می شود که نام او فاطمه است، پس هر کسی او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.» در حدیث دیگری حضرت صادق(ع) فرمود: «أَنَّ زِیارَتَهَا تُعَادِلُ الْجَنَّةَ؛[12] به راستی زیارت او (معصومه(ع)) برابر با بهشت است.»

2- امام رضا(ع):

روایتی که حضرت رضا (ع) به سعد قمی فرمود (در بخش قبلی بیان شد) علاوه بر اشاره به محل دفن حضرت معصومه (ع)، فضیلت زیارت آن حضرت را نیز بیان نموده است.

آن حضرت در روایت دیگری فرمود: «مَنْ زَارَهَا وَجبَتْ لَه الْجنَّةُ؛[13] کسی که او را زیارت کند، پاداش او بهشت است.»

در تعبیر سوم، فرمودند: «مَنْ زَارَ الْمَعْصُومَةَ بِقُمٍّ کمَنْ زَارَنی؛ کسی که معصومه(ع) را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است.»

به جان پاک تو ای دختر امام سلام

به هر زمان و مکان و به هر مقام سلام

تویی که شاه خراسان بود برادر تو

بر آن مقام رفیع و بر این مقام سلام

مرحوم حیدر خوانساری در کتاب «زبدة التصانیف» می نویسد: «از حضرت رضا(ع) روایت شده است: هر کسی نتواند به زیارت من بیاید، برادرم در ری (یعنی امامزاده حمزه را که در کنار مرقد حضرت عبدالعظیم قرار گرفته است. یا خواهرم (معصومه(ع)) را در قم زیارت کند که به همان ثواب زیارت من می رسد».[14]

3- حضرت جواد(ع):

امام محمد تقی(ع) فرمودند: «مَنْ زَارَ عَمَّتِی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ؛[15] هر کس عمه ام فاطمه(ع) را در قم زیارت کند، برای او بهشت خواهد بود.»

پرسشی که دربارة این روایات پیش می آید این است که چگونه یک زیارت باعث بهشت رفتن می شود؟ ممکن است انسانی که نماز نخوانده و روزه نگرفته است و گناهان دیگری را نیز انجام داده، با زیارت حضرت معصومه(ع) یا امامان معصوم بهشتی شود؟ آیا این قابل قبول است؟ این اشکال عام است و در زیارات امامان و معصومان ) نیز جاری است.

جواب این است که زیارت و یا اعمال دیگر مقتضی بهشت رفتن هستند و مقتضی در صورتی عمل می کند که شرط عمل موجود باشد و مانع هم نباشد.

توضیح مسئله اینکه برای تحقق یک عمل باید علت تامة آن عمل موجود شود. علت تامّه مرکّب است از مقتضی یا سبب، شرط و عدم مانع. مثلاً برای به وجود آمدن آتش اولاً هیزم لازم است که مقتضی می گویند و سبب کبریت و امثال آن، لازم است که بدان شرط می گویند و اینکه هیزم تر نباشد؛ یعنی مانع در کار نباشد.

زیارت حضرت معصومه(ع) یا امامان معصوم ) مقتضی بهشت رفتن است، منتهی شرطش نیز باید موجود باشد، مثلاً نسبت به حق معصومه(ع) یا امامی که زیارت می کند، معرفت داشته باشد، واجباتش را انجام دهد… و همین طور مانعی در کار نباشد، مثلاً کسی که شراب خورده، یا با پول ربا زیارت انجام داده، مانع می شود از اینکه مقتضی بهشت رفتن اثر بگذارد.

ج. مقام شفاعت حضرت معصومه(ع)

اصل شفاعت برای انبیا و امامان ) امری مسلم است، همین طور شفاعت علما و شهدا… برای برخی افراد مسلم است. به عنوان نمونه دربارة «اویس قرنی(ره)» می خوانیم که حضرت علی(ع) فرمودند: «أَخْبَرَنِی حَبِیبِی رَسُولُ اللَّهِ(ص) أَنی أُدْرِک رَجلًا مِنْ أُمَّتِهِ یقَالُ لَهُ أُوَیس الْقرَنِیُّ یکون مِنْ حِزْبِ اللَّه وَ رَسولِهِ یمُوتُ عَلَی الشَّهَادَةِ یدْخلُ فی شَفَاعَتِهِ مِثْلُ رَبِیعَةَ وَ مُضَرَ؛[16] حبیبم رسول خدا(ص) خبر داد که من مردی از امتش را خواهم دید که او را اویس قرنی می نامند. او جزء حزب خداوند است و با شهادت از دنیا می رود. شفاعت او قبیلة ربیعه و مضر را در بر می گیرد.»

در رابطه با مقام شفاعت حضرت معصومه(ع) روایتی آمده است که نیاز به فهم و تأمل دارد. حضرت صادق(ع) می فرمایند: «أَلَا وَ إِنَّ قمَّ الْکوفةُ الصغِیرَةُ أَلَا إِن لِلْجنَّةِ ثَمَانِیةَ أَبْوَابٍ ثلَاثَةٌ منْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ؛[17] قم کوفۀ کوچک ماست. برای بهشت هشت در است که سه در آن به سوی قم است. زنی در قم وفات می کند که از اولاد من و نامش فاطمه است. در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند. »

مشعر عفاف را تو شاه بیتی

فاطمه دوم اهل بیتی

سفرۀ اطعام کرامت تویی

شفیعۀ روز قیامت تویی

بوی بهشتی که به همراه توست

تا به ابد بدرقۀ راه توست

اشکال:

طبق این حدیث، چگونه تمام شیعیان با شفاعت حضرت معصومه(ع) وارد بهشت می شوند، در حالی که پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) و شخص حضرت زهرا(ع) شفاعتشان وسیع تر و بالاتر از حضرت معصومه(ع) است. با وجود آن بزرگواران اصلاً زمینه ای برای شفاعت حضرت معصومه(ع) باقی نمی ماند، خصوصاً که دربارة حضرت زهرا(ع) داریم که خداوند می فرماید: «یا بنْتَ حَبِیبِی ارْجِعِی فَانْظُرِی مَنْ کانَ فِی قَلْبِهِ حُبٌّ لَک أَوْ لِأَحَدٍ مِنْ ذُرِّیتِک خُذِی بِیدِهِ فَأَدْخِلِیهِ الْجَنَّةَ؛[18] ای دختر حبیب من! برگرد و بنگر هر که در قلبش محبت تو و یا محبت یکی از فرزندان تو باشد، دستش را بگیر و او را داخل بهشت کن.»

این روایت می گوید: حضرت زهرا(ع) حتی محبین را نیز شفاعت می کند، تا چه رسد به شیعیان. برای رسیدن به پاسخ به چند نکته توجه شود:

1- شفاعت، رحمت الهی است که از طریق بندگان ویژة خداوند به مردم می رسد. قرآن کریم می فرماید: «مَنْ یصْرَفْ عَنْهُ یوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَ ذلِک الْفَوْزُ الْمُبینُ»؛[19] «هر کسی که در آن روز از عذاب خدا نجات یابد، مشمول رحمت خدا قرار گرفته است و این رستگاری آشکاری است.»

2- شفاعت دو نوع است: اول شفاعت رهبری یا شفاعت عملی که شامل نجات از عذاب و نیل به حسنات و حتی بالا رفتن درجات می باشد. زمانی که یک انسان سبب هدایت انسانی دیگر می شود، رابطة رهبری و پیروی در میان آنان در رستاخیز به صورت عینی در می آید و هادی به صورت پیشوا و امام و هدایت یافته به صورت پیرو و مأموم ظاهر می گردد، دوم، شفاعت مغفرت یا شفاعت فضل؛ شفاعتی است که تأثیر در حسنات و ثوابها دارد؛ ولی بالا برندة درجۀ شخص نیست.[20] رسول خدا(ص) می فرماید: «ادَّخرْتُ شفَاعَتِی لِأَهلِ الْکبَائِرِ مِنْ أُمَّتِی؛[21] من شفاعتم را برای گناهکارانی از امت که مرتکب گناه کبیره شده اند، ذخیره کرده ام.»

با توجه به نکات پیش گفته، می توان گفت که هر دو نوع شفاعت (شفاعت رهبری و شفاعت مغفرت) به عنوان رحمت الهی از طریق رسول اعظم(ص) به اهل بیت ) و از طریق اهل بیت ( به بزرگانی همچون حضرت معصومه(ع) رسیده است و این شفاعتها در طول هم بوده و با هم تنافی ندارند. حضرت معصومه(ع) هم از شفاعت رهبری برخوردار است؛ چون به برکت وجود آن بانوی مکرمه قم، نه تنها برای شیعیان؛ بلکه برای مسلمانان جهان مرکز علم و هدایت شده است که به حق رهبری و هدایت شیعیان را بر عهده دارد، بنابراین می تواند شیعیان را شفاعت کند. و هم از شفاعت مغفرت برخوردار است؛ چراکه وقتی فردی مثل اویس قرنی دو طائفة بزرگ ربیع و مضر یمنی را شفاعت کند، قطعاً حضرت معصومه(ع) با توجه به جایگاه بلندی که آن بانو دارد، می تواند وسیلة رسیدن رحمت الهی؛ یعنی همان شفاعت از طریق اهل بیت( به تمامی شیعیان باشد.

در زیارتنامة حضرت معصومه(ع) می خوانیم: «یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَک عِنْدَاللَّهِ شَأْناً مِنَ الشأْنِ؛[22]ای فاطمه (معصومه)! برای من در بهشت شفاعت کن که تو را در پیشگاه خداوند منزلت بزرگی است.»

اگر انسانی وارد بهشت شده است، شفاعت چه معنایی می تواند داشته باشد؟ یا باید بگوییم چیزی در تقدیر است، به این صورت: «اشْفَعِی لِی فِی دُخُولِ الْجَنَّةِ» که معنا درست می شود؛ ولی اصل، عدم تقدیر و حذف است. و یا باید بگوییم که این شفاعت مربوط به شفاعت رهبری یا شفاعت عمل است که حتی باعث بالا رفتن درجات بهشتی می شود، پس به خوبی شفاعت در داخل بهشت معنا پیدا می کند که ترفیع درجه و بالا رفتن رتبه باشد.

جمع بندی

دربارة حضرت معصومه(ع) روایاتی مختلفی وارد شده است:

الف) روایاتی که سالها قبل دفن آن حضرت در قم را خبر داده است. مانند روایتی که از امام علی(ع) نقل شده است و روایات نقل شده از حضرت صادق(ع) و امام رضا(ع)؛

ب) روایاتی که فضیلت زیارت حضرت معصومه(ع) را بیان می کند که از حضرت صادق(ع)، امام رضا(ع) و حضرت جواد(ع) نقل شده است؛

ج) روایاتی که مقام والای شفاعت آن بانو را بیان می دارد، مانند روایتی که از حضرت صادق(ع) نقل شده است.

پی نوشت ها

[1] بارگاه حضرت فاطمه معصومه تجلیگاه فاطمه زهرا(ع)، سید جعفر میر عظیمی، انتشارات مشهور، قم، چاپ اول، 1383ش، ص 27؛ سفینه البحار، شیخ عباس قمی، دار الاسوة، قم، چاپ چهارم، 1427ق، ج 7، ص 124؛ بحار الانوار، محمدباقر مجلسی، مؤسسه الوفاء، بیروت، چاپ اول، 1404ق، ج 48، ص 317.

[2] بحار الانوار، ج 57، ص 217؛ سفینة البحار، ج 7، ص359.

[3] آیت الله العظمی وحید خراسانی.

[4] مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، چاپ اول، 1408ق، ج 1، ص 57، ح12196

[5] بحار الانوار، ج 48، ص 317.

[6] همان، ج 57، ص 216.

[7] همان، ص 213.

[8] محاسن المؤمنین، قاضی نورالله شوشتری، نشر اسلامیه، تهران، 1377ش، ج 1، ص 83.

[9] مستدرک الوسائل، ج 10، ص 368.

[10] بحار الانوار، ج 48، ص 316 و ج 99، ص 265.

[11] همان، ج 60، ص 216.

[12] مستدرک الوسائل، ج 10، ص 368؛ بحار الانوار، ج 48، ص 317، البته به جای تعادل، تعدل دارد.

[13] عیون اخبار الرضا(ع)، شیخ علی بن بابویه صدوق، نشر جهان، تهران، چاپ اول، 1378ق، ج 2، ص 267؛ بحار الانوار، ج 48، ص 317.

[14] زبدة التصانیف، مولی حیدر بن محمد، نسخه خطی، 1278ق، ص 99.

[15] بحار الانوار، ج 48، ص 316.

[16] همان، ج 41، ص 299.

[17] همان، ج 57، ص 228؛ جامع الاحادیث الشیعه، ج12، ص 617.

[18] همان، ج 8، ص 51.

[19] انعام/ 16.

[20] برگرفته از عدل الهی، مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، قم، چاپ دهم، 1375ش، ص 268.

[21] بحار الانوار، ج 8، ص 30.

[22] مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، انتشارات صحفی، قم، چاپ اول، 1386ش، ص 856.

نام حضرت معصومه(س)، فاطمه است، او را معصومه گویند، این لقب را که بیانگر مقام عصمت و اوج طهارت او است، بنا به روایتی، حضرت رضا(ع) به خواهرش حضرت معصومه(س) داده، آن جا که فرمود: «من زار المعصومه بقم کمن زارنی؛ کسی که معصومه را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است .

می دانیم که کمال و شخصیت انسان بستگی به علم و پاکی او دارد، او هرقدر در این راستا به پیش رود، کاملتر و ممتازتر خواهد بود، چنان که در قرآن می خوانیم: «ان اکرمکم عندالله اتقاکم؛[1] همانا گرامی ترین شما در پیشگاه پروردگار، پاکترین شما است.» و نیز می خوانیم: «یرفع الله الذین آمنوا منکم والذین اوتوا العلم درجات؛[2] خداوند کسانی را که ایمان آورده اند، و کسانی را که علم به آنان داده شده، درجات عظیمی می بخشد.»

کمالات حضرت معصومه(س) در حدی است که از فرازهای زیارتنامه اش که از حضرت رضا(ع) نقل شده فهمیده می شود که او دختر روح و جسم پیامبر اکرم(ص) و حضرت زهرا(س) و خدیجه کبری(س) و امامان معصوم(ع) است.

و در فرازی از این زیارتنامه آمده است:«یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه، فان لک عندالله شأنا من الشأن؛ ای فاطمه! مرا در بهشت شفاعت کن، چرا که برای تو در پیشگاه خداوند، مقامات و درجات بسیار ارجمند است.»[3]

و در فرازی از زیارتنامه غیر معروفه آن حضرت، که آن هم از معصومین(ع) نقل شده، خطاب به آن حضرت می خوانیم: «السلام علیک ایتها الطاهره الحمیده البره الرشیده التقیه النقیه الرضیه المرضیه؛ سلام بر تو ای پاک سرشت و پاک روش، ای ستوده، ای نیکوکار، ای بانوی رشد یافته و پاک و پـاکیـزه، و ای بـانوی شایسته و پسندیده.»[4]

در این فراز، حضرت معصومه(س) با هشت لقب، که هر کدام بیانگر یکی از ابعاد شخصیت اوست، تمجید شده است.

و نیز در فرازی از همین زیارتنامه آمده است: «السلام علیک یا فاطمه بنت موسی بن جعفر و حجته و امینه؛ سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) و حجت و امین موسی بن جعفر(ع).»[5]

جالب این که با این که نام حضرت معصومه(س)، فاطمه است، او را معصومه گویند، این لقب را که بیانگر مقام عصمت و اوج طهارت او است، بنا به روایتی، حضرت رضا(ع) به خواهرش حضرت معصومه(س) داده، آن جا که فرمود: «من زار المعصومه بقم کمن زارنی؛ کسی که معصومه را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است.»[6]

جالب تر این که امام صادق(ع) سالها قبل از ولادت حضرت معصومه(س) سخن از قم به میان آورد، و آن را به عنوان حرم امامان(ع) ستود، آن گاه فرمود: «تقبض فیها امراه من ولدی اسمها فاطمه بنت موسی، و تدخل بشفاعتها شیعتی الجنه باجمعهم؛ در قم بانویی از فرزندان من که نامش فاطمه دختر موسی(ع) است از دنیا می رود، بانویی که به شفاعت او همه شیعیانم داخل بهشت می گردند.»[7]

پی نوشت ها

[1] حجرات (49) آیه13.

[2] مجادله (58) آیه11.

[3] علامه مجلسی، بحارالانوار، ج102، ص267.

[4] شیخ محمد علی بن حسین کاتوزیان، انوار المشعشعین، ج1،ص211.

[5] همان.

[6] شیخ ذبیح الله محلاتی، ریاحین الشریعه، ج5، ص35.

[7] علامه مجلسی، بحارالانوار، ج60، ص228.

حضرت معصومه (س) ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که هیچ‌یک از امام زادگان ندارند؛ حرم آن حضرت و قبر نورانی‌اش برکات بزرگی دارد که در کمتر نقطه‌ای از زمین می‌توان یافت؛ بی مبالغه است که گفته شود یکی از مقدس‌ترین اماکن روی زمین و معادل دیگر اماکن مقدس دنیاست؛ در ميان امام زادگان ايران و شهر قم و فرزندان حضرت امام موسي (علیه‌السلام) که نورافشاني می‌کنند، ماه تاباني که همه آن‌ها را تحت‌الشعاع انوار درخشان خود قرار داده، تربت پاک شفيعه محشر، کريمه اهل‌بیت پيامبر صلی‌الله عليه و آله دخت گرامي موسي بن جعفر، حضرت معصومه سلام‌الله عليها می‌باشد.

حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله عليها از جهت شخصيت فردي و کمالات روحي در بين فرزندان موسي بن جعفر سلام‌الله عليها بعد از برادرش، علي بن موسی‌الرضا عليه السّلام در والاترين رتبه جاي دارد. اين در حالي است که شيخ مفيد و ديگران فرزندان دختر امام کاظم عليه السّلام حداقل هجده تن بوده‌اند و فاطمه در بين این‌همه بانوي مکرمه سرآمد بوده است. [1]

حاج شيخ عباس قمي درباره دختران موسي بن جعفر می‌نویسد: “برحسب آنچه به ما رسيده، افضل آن‌ها سيده جليله معظمه، فاطمه بنت امام موسي عليه السّلام معروف به حضرت معصومه است". [2]

اما شيخ محمدتقی تستري در “قاموسي الرجال” فضيلت وي را نه‌تنها در بين دختران، بلکه پسران حضرت غير از امام رضا عليه السّلام بی‌نظیر می‌داند و می‌نویسد: “در ميان فرزندان امام کاظم عليه السّلام باآن‌همه کثرتشان، بعد از امام رضا عليه السّلام کسي هم‌شأن حضرت معصومه سلام‌الله عليها نيست[3]. “

بی‌گمان اين نحوه اظهارنظرها و نگرش به شخصيت فاطمه دختر موسي بن جعفر عليه السّلام بر برداشت‌هایی استوار است که از متن روايات وارده از ائمه به‌دست‌آمده است. رواياتي که مقام‌هایی را براي فاطمه معصومه سلام‌الله عليها برشمرده‌اند مقامي که نظير آن را براي ديگر برادران و خواهران وي ذکر نکرده‌اند و به‌این‌ترتیب نام فاطمه معصومه سلام‌الله عليها را در شمار زنان برتر جهان قرار داده‌اند. حال به‌طور اختصار به بررسي بعضي از خصوصياتي که آن حضرت را از ديگر امام زادگان جدا می‌کند می‌پردازیم.

1- شرافت خانوادگي:

 تأثير شخصيت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمی‌توان انکار کرد. اين تأثيرپذيري در وجود فاطمه معصومه سلام‌الله عليها از برجستگي خاصي برخوردار است. او از هر دو طرف (پدر و مادر) فضايلي را به ارث برد که تنها برادرش علي بن موسی‌الرضا عليه السّلام آن‌ها را به‌صورت کامل در خود جمع کرده بود و به نظر می‌رسد بتوان سر برتری شخصيت والاي فاطمه معصومه سلام‌الله عليها بر ديگر فرزندان حضرت موسي بن جعفر عليه السّلام را در همين نکته يافت که فاطمه معصومه سلام‌الله عليها مانند برادرش از هر دو طرف پاکیزه‌ترین خصال و ویژگی‌ها را به ارث برد باوجود بانوان ديگري در خاندان امام کاظم عليه السّلام گويي “نجمه” ستاره پرنور بانوان امام کاظم است که به‌سان پرفروغ‌ترین ستاره‌ها می‌درخشد و به‌راستی‌که تمام فروغش را به دو پاکیزه‌گوهرش، علي بن موسی‌الرضا عليه السّلام و فاطمه معصومه سلام‌الله عليها منتقل کرد. [4]

مطالعه سيره ائمه گواهي می‌دهد که طهارت و پاکي مادر شرط اساسي براي گزينش مادران امامان بوده است و سعادتي که نصيب فاطمه معصومه سلام‌الله عليها شده اين بود که مادرش، مادر امام رضا عليه السّلام نيز بود. لذا از هر آلودگي در هراندازه‌اش به دور ماند[5].

2- شفاعت گسترده:

بالاترين جايگاه شفاعت از آن رسول گرامي اسلام است، [6]اما دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم شفاعت گسترده‌ای دارند که بسيار وسيع و جهان‌شمول است و می‌تواند همه اهالي محشر را فراگیرد: 1- خاتون محشر، صديقه اطهر، حضرت زهرا سلام‌الله عليها 2- شفيعه روز جزا حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله عليها

در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله عليها طبق احاديث منقول از اهل سنت و شيعه هيچ شکي نيست؛ اما در مورد حضرت معصومه سلام‌الله عليها از جهت گستردگي شفاعت، هیچ‌کس حداقل هيچ بانويي به شفيعه محشر معصومه نمی‌رسد که امام جعفر صادق عليه السّلام در اين رابطه می‌فرماید: تدخل بشفاعتها شيعتنا الجنه باجمعهم” با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت می‌شوند. [7]

3- ویژگی‌های ديگر:

مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زیارت‌نامه مخصوص و . . . باعث شده که حضرت معصومه سلام‌الله عليها از ديگر امام زادگان و برادران و خواهران پيشي گيرد. [8] و همچون ستاره‌ای درخشان در اين آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصي بشود همان‌طوری که امام رضا عليه السّلام در فقره‌ای از زیارت‌نامه آن حضرت می‌فرماید: فان لک عند الله شانا من الشان[9] يعني تو در محضر الهي شأن و منزلت وصف‌ناپذیری داري که بر خاک‌نشینان اين عالم قابل‌تصور نيست و تنها خدا و پيامبر و اوصياء طاهرینش بر آن واقف‌اند.

4- ویژگی و امتیاز منحصربه‌فرد:

 دیگر اینکه زیارت آن حضرت است که ثواب آن پاداش و جایزه بزرگی دارد : متن دقیق روایات استحباب زیارت و پاداش آن برای استفاده بیشتر مخاطبین ذکر می‌گردد : حضرت معصومه تنها امام‌زاده‌ای است که امامان معصوم به زیارت آن حضرت تأکید کرده و پاداش زیارت آن حضرت را معادل با بهشت دانسته‌اند: بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِي تُسَمَّى فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قَالَ الرَّاوِي وَ كَانَ هَذَا الْكَلَامُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ يُولَدَ الْكَاظِمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ[10] امام صادق (ع) قبل از تولد امام کاظم (ع) ضمن تبیین جایگاه قم و قداست آن به جهت دفن فاطمه معصومه درآن؛ پاداش زیارت این با نو را ورود به بهشت معرفی کرد

1-«عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنْ زِيَارَةِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع بِقُمَّ فَقَالَ مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ» سعد اشعری که از بزرگان قم بوده است واز علمای بزرگ وصاحب نام که از اصحاب بزرگوار ائمه است از امام رضا (ع) درباره زیارت قبر فاطمه معصومه در قم سئال نمود امام فرمود پاداش آن بهشت است.

2-«عَنِ ابْنِ الرِّضَا ع قَالَ مَنْ زَارَ قَبْرَ عَمَّتِي بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ[11]» امام جواد (ع) فرمود هرکس قبر عمه‌ام را در قم زیارت کند پادش او بهشت است؛ زیارت بامعرفت و با حفظ جوانب و لوازم زیارت و شروط مخصوص آن مانند دیگر زیارات که اجتناب از محرمات و مراقبت از واجبات و رعایت حقوق الناس از مهم‌ترین شرایط قبولی زیارت و حفظ ثواب آن است.

 5- موقعیتی وبرتری جایگاه شهر مقدس قم

موقعیتی وبرتری جایگاه شهر مقدس قم و قداست و برکات آن از وجود حضرت معصومه (س) است؛ یکی از برکات حضور حضرت معصومه در ایران و قرار گرفتن قبر شریفش در قم حوزه سترگ قم است که در سایه این بانوی کریمه صدها دانشمند و عالم بزرگ تربیت‌یافته و در تولید علوم الهی و گسترش آن کوشیده‌اند؛ اهل قم باید قدرشناسی کنند از حرم این بانوی بزرگ که نام آن‌ها به جهت قبر این بانو در معراج نبوی گفته‌شده است و آیاتی از قرآن درشان این شهر مقدس توسط امام معصوم تفسیر شده است؛

الف- «وَ رَوَى بَعْضُ أَصْحَابِنَا قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جَالِساً إِذْ قَرَأَ هَذِهِ الْآيَةَ فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولًا فَقُلْنَا جُعِلْنَا فِدَاكَ مَنْ هَؤُلَاءِ فَقَالَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ هُمْ وَ اللَّهِ أَهْلُ قُمَّ»

ب- شهر قم به جهت وجود قبر فاطمه معصومه (س) حرم همه اهل بیت است: «وَ رُوِيَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ أَنَّهُمْ دَخَلُوا عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قَالُوا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ فَقَالَ مَرْحَباً بِإِخْوَانِنَا مِنْ أَهْلِ قُمَّ فَقَالُوا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ فَأَعَادَ الْكَلَامَ قَالُوا ذَلِكَ مِرَاراً وَ أَجَابَهُمْ بِمِثْلِ مَا أَجَابَ بِهِ أَوَّلًا فَقَالَ إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِينَةُ وَ إِنَّ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَرَماً وَ هُوَ الْكُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِي تُسَمَّى فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قَالَ الرَّاوِي وَ كَانَ هَذَا الْكَلَامُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ يُولَدَ الْكَاظِمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ»[12] جمعی از اهل ری که از شیعیان بودند درمحضر امام صادق مشرف بودند وخود را معرفی کردند که ما از اهل ری هستیم، امام شروع کرد از تمجید اهل قم وبه آفرین گفتن به آنان وذکر ویژگی‌های آن و آنرا حرم اهل بیت شمرد وعلت آنرا قبر شریف حضرت معصومه معرفی کرد؛ اهل قم باید بدانند که امام صادق (ع) قرنها پیش به آنان آفرین گفته وتشویقشان کرده است؛ باید این رتبه استثنائی را قدر دانست؛ علما وطلاب ودانشجویان اولین مخاطب این تشویق هستند؛ باید پیام امام را که قرنها پیش داده است درک کنند ومصداق تشویق باشند؛ ودر ترویج وتبلیغ پیام اهل بیت در جهان ونجات مردم دنیا از تاریکی وجهل بکوشند؛ پیام مهم امام این است وتشویق آن حضرت جهت دارد؛ تشویق به تلاش است؛ مردم قم نیز باید این پیام را با جان ودل درک کرده اولا : قدر قبر نورانی وحرم شریف و علما ومراجع وحوزه را بدانند؛ شئونات اسلامی را در آن بیش از همه رعایت کنند والگوی عملی عفاف وحجاب وعفت و عمل به واجبات وپای بندی سرسخت به نماز باشند؛ کسبه و بازاریان قم الگوی کاسبان باشند؛ صنعتگران متدین باشند و الگو باشند وعامل احکام دین باشند؛ و در هنگام نمازها و اذان محل کسب خودرا لا اقل در اطراف حرم تعطیل ودر نماز جماعت حرم به احترام حرم آن حضرت واز باب قدر شناسی شرکت نمایند؛

ج- «لولا القمیین لضاع الدین» اگر اهل قم نبودند و زحمات طاقت فرسا و وسیع آنان در راه نشر علوم و فرهنگ اهل بیت نبود؛ دین خدا از بین می رفت؛ این روایت درباره هیچ گروه جمعیتی دیده نشده است؛ منظور از اهل قم علما وبزرگان ومحدثین ومردم متدین قم هستند؛ که علما با قلم وبیان وعمل ومردم وتجار وبازاریان وکسبه با عمل واطاعت از فرامین شریعت دین را زنده داشته اند. بدون شک وتردید همه اینها از برکات وامتیازات وجود با برکت حضرت معصومه (س) هست.

6- کرامات حضرت معصومه (س)

ویژگی مهم دیگر حضرت معصومه این است که کراماتي که از آن حضرت وقبر شریفش به همه مسلمانان وعلاقه مندان اهل‌بیت واهل علم ومراجع عظام رسيده که بی مانند است که همه اهل دل آشنا هستند وهمه مردم این نورانیت را با جان ودل احساس کرده اند؛ معروف است ملا صدرای بزرگ که در کهک قم در تبعید به سر می برد در نوشتن اسفار وقتی با مشکلات وغوامض فلسفی گیر می کرد با استعانت از معنویت ونورانیت حرم کریمه اهل بیت این مشکلات علمی را حل می کرد؛ همه مراجع خاطراتی شبیه آن را دارند؛ همه طلبه ها ودانشجویان از این خاطرات زیاد دارند که اگر نوشته شود بی تردید به دهها مجلد می رسد.

منابع

[1]. صدوق، عيون الاخبار، موسسه الاعلمي للمطبوعات، بيروت، ج 1، ص 14؛ شيخ مفيد، الارشاد، دارالمفيد، ج 2، ص 244.

[2]. شيخ عباس قمي، منتهي الامال، انتشارات هجرت، ج 2، ص 273.

[3]. ر.ک: مجله کوثر، شماره 33، شخصيت حضرت معصومه.

[4]. کليني، اصول کافي، چاپ مکتبة الصدوق، تهران، ج 1، ص 477.

[5]. طبرسي، اعلام الوري، دارالکتب الاسلاميه، تهران، ص 302.

[6]. سوره بقره، آيه 256.

[7]. سفينة البحار، شيخ عباس قمي، کتابخانه سنائي، تهران، ج 2، ص 376.

[8]. طبق حديثي از امام رضا ـ عليه السّلام ـ لقب حضرت به حضرت فاطمه دادند و اين دلالت بر عصمت و پاکي آن حضرت دارد. طبق نقل علامه اميني در الغدير، حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ ناقل حديث از اجداد خود بوده است از اين روي به وي محدثه مي گويند. علامه اميني، الغدير، ج 1، ص 196

[9]. علامه مجلسي، بحارالانوار، مؤسسة الوفاء، بيروت، ج 102، ص 266.

[10]. بحارالأنوار ج : 57 ص : 217

[11]. شیخ حر وسائل الشیعه، ج 14، ص 576

[12]. بحارالأنوار ج : 57 ص : 217

معصومه(سلام الله عليها) نگاه سبزى است كه از معصوميت سرچشمه مى گيرد، معصومه، روزگار دلداگى است واز غربت به قربت رسيدن .و در این قربت نشانی ست از نزدیکی به معصوم.معصومی که در کنار ما زندگی می کند ولی غریبانه.
امام زمان عليه السلام عنايت ويژه اي به حضرت معصومه عليها السلام و حرم با صفاي وي دارد. با تشريف فرمايي حضرت معصومه عليها السلام به قم، اين منطقه از رشد و شكوفايي معنوي ويژه اي بهره مند شد و پايگاهي جهت فرهنگ سازي مهدويّت فراهم گرديد. در اين نوشتار به پيوند معنوي آخرين معصوم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) با حضرت معصومه عليها السلام1 اشاره مي شود.

?آخرين معصوم در زيارت نامه حضرت معصومه عليها السلام

يكي از افتخارات شيعه، داشتن زيارت نامه هايي است كه از معصومين عليهم السلام به يادگار مانده است.
زيارت نامه حضرت معصومه عليها السلام در ميان اين گنجينه ارزشمند، جايگاه ويژه اي دارد. زائر در اين زيارت نامه، ضمن مرور عالي ترين معارف شيعه، هشت بار با مقام ولايت، رابطه مستقيم برقرار مي نمايد2كه سه مورد آن، پيوند با امام زمان عليه السلام است. اين سه مورد عبارت است از:

الف. عرض ادب و اهداي سلام

سلام در اين زيارت توأم با اسراري است3. زائر در اين زيارت نامه، با صيغه مخاطب (السلام عليك) به ساحت مقدس معصومين عليهم السلام عرض ادب مي نمايد؛ ولي هنگام عرض ادب به پيشگاه پيشواي دوازدهم عجل الله تعالي فرجه الشريف با صيغه غائب (السلام علي الوصي من بعده) سلام مي نمايد و از خداوند درخواست مي كند بر آخرين خليفه خود، صلوات4بفرستد : «اللهم صلّ علي نورك و سراجك…».
اين تغيير شيوه، براي توجه دادنِ زائر به امام غائب مي باشد. القابِ مباركي كه در اين زيارت نامه آمده، حاوي نكات بسيار ارزنده اي است كه از سوي امام معصوم عليه السلام صادر شده است.5 تنها در اين زيارت نامه، لقب نوراني «سراج» براي حضرت مهدي عليه السلام به كار برده شده است. در هيچ دعا و زيارت نامه اي، اين لقب براي آن حضرت به كار برده نشده است. در كنار نام هر يك از ائمه عليهم السلام وصفي قرار داده شده است، مانند: «الطاهر الطهر» كه توصيف امام هفتم عليه السلام است؛ ولي در مورد امام يازدهم عليه السلامفقط مي گوييم: دوازدهمين پيشوا، وصي و جانشين توست؛ گويا عظمتِ امام مهدي(عج) توصيفي براي پدر بزرگوارشان است.
لقبهاي امام زمان عليه السلام در اين زيارت نامه عبارت است از:
1. «نورك»: امام مهدي عليه السلام نور خداوند است. در دعاهاي فراواني، به اين لقب آن حضرت اشاره شده است، مانند:«السلام عليك يا نور الله الذي يهتدي به المهتدون»6.
2. «سراجك»: يوسف زهرا عليها السلام در اين عصر، تنها چراغ راه هدايت است. او «سراج الله» است و تاريكيها را مي زدايد و چشمها و دلها را به خداوند متعال متوجه مي نمايد.
در قرآن كريم نيز آخرين پيامبر الهي صلي الله عليه و آله به «سراج» تشبيه شده است7. از تشبيه خاتم الانبياء صلي الله عليه و آله و خاتم الاوصياء(عج) به «سراج»، در مي يابيم همان طوري كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله مردم را به سوي خداوند متعال فرا خواند و بسان خورشيد، پرتوافشاني نمود و ظلمتها را از بين برد، امام مهدي عليه السلام نيز، بسان خورشيد پشت ابر8، به رهبري و هدايت مردم مي پردازد9.
بگرفته آب و رنگ ز فيض حضور تو      هر گل در اين چمن كه سزاوار ديدن است10
3. «ولي وليك»: حضرت مهدي عليه السلام «ولي الله الاعظم» است11. زائران حضرت معصومه عليها السلام با زمزمه اين عبارت، اعتراف به پذيرش ولايتِ آخرين پيشواي آسماني مي نمايند.
4. «وصي وصيك»: امام حسن عسكري عليه السلام چند لحظه پيش از شهادتش، به فرزند بزرگوارش فرمود: «ابشر يا بُني، فانتَ صاحب الزمان، و انتَ المهدي، و انتَ حجة الله علي ارضه و انتَ ولدي و وصيي؛ فرزندم، مژده باد بر تو، كه صاحب الزمان هستي. تو مهدي و حجّت خدا بر روي زمين، و فرزند و جانشين من هستي»12.
5. «حجتك علي خلقك»: حضرت مهدي عليه السلام «حجةالله» است. اين لقب از مشهورترين لقبهاي آن حضرت است و بيشتر محدثان آن را ذكر كرده اند و در بسياري از ادعيه به چشم مي خورد13. از قيد «علي خلقك» استفاده مي شود كه آن حضرت، بر تمام مخلوقات حجّت است و زمين هيچ گاه خالي از حجّت نيست و حجّت خدا در اين عصر، گرچه غايب است، ولي حاضر است.
اي جان فداي آن كه او پيداي ناپيداستي      بر گرد كويش هر دلي سرگشته و شيداستي
غايب اگر شد از نظر دانم كجا دارد مقر      جايش درون جان ما، در گوشه دلهاستي14

ب. دعا براي گشايش و سرور اهل بيت عليه السلام

در دوران ظهور، بر اساس روايت نوراني امام صادق عليه السلام15، حرم مطهر كريمه اهل بيت عليهم السلام، حرم اين خاندان است. چه زيباست كه دراين مكان مقدس و مطهر، زائر دست به دعا برداشته، عرضه دارد: «اسئل اللهان يرينا فيكم السرور و الفرج؛ از خداوند مي خواهم كه سرور و گشايش شما راببينيم».
قطعاً روز سرور اهل بيت عليهم السلام، روز ظهور بقية الله ارواحنا لهُ الفداه است؛ زيرا در دولت او، «عدالت در همه جا گسترده مي شود»16 و «هر حقي به صاحب حق باز مي گردد»17، «همه حقوق خدا، و خاندان عصمت و طهارت استيفا مي شود»18، «در تمام مكانها، گلبانگ توحيد و شهادت به رسالت پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله طنين انداز مي شود»19 و «مردم را به ولايت امير مؤمنان عليه السلام و برائت از دشمنان آن حضرت فرا مي خوانند».

ج. دعا براي همراهي با معصومين عليهم السلام در زمان ظهور يا رجعت

اگر انسان يك لحظه از اهل بيت عليهم السلام، عقب يا جلو بيفتد، در جادّه ضلالت قدم برداشته است. در دولت كريمه امام مهدي عليه السلام اگر كسي راه ضلالت را در پيش گيرد، حسابش با دوران ساير ائمه عليهم السلام فرق مي كند؛ زيرا در حكومت آن حضرت، حجّت بر همگان تمام شده است؛ لذا امام مهدي عليه السلام توبه كسي را نمي پذيرد20.
از اين رو، زائر مي خواهد: «و ان يجمعنا و اياكم في زمرة جدكم محمد صلي الله عليه و آله؛ ما و شما را در زمره جدّ بزرگوارتان حضرت محمد كه درود خدا بر او و آلش باد، گرد آورد».
اين درخواست براي روز قيامت نيست؛ زيرا بهشت و مزاياي آن در بخشهاي بعدي اين زيارت نامه مطرح شده است، بلكه براي ظهور امام زمان(عج) است. بر اساس عقيده رجعت، معصومين عليهم السلامدر زمان ظهور حضرت مهدي عليه السلام به دنيا برمي گردند. همراه بودن با امام مهدي عليه السلام به منزله همراه بودن با ساير ائمه عليهم السلام و قرار گرفتن در زمره پيروان حضرت محمد صلي الله عليه و آله است.

آخرين معصوم، حضرت معصومه عليها السلام و قم

تمام توجهاتي كه امام زمان عليه السلام به مردم قم، به ويژه علما دارد، نشأت گرفته از بركت وجود حضرت معصومه عليها السلام است.
«فقيه گرانمايه، اسوه تقوا و فضيلت، مرحوم آية الله حاج شيخ مرتضي حائري (متوفاي 24 جمادي الثاني 1406 ه . ق.)، فرزند آية الله حاج شيخ عبدالكريم حائري (ره)، در ضمن يادداشتهاي خود آورده است:
از خوابهاي عجيب كه قراين خارجيّه دارد و راجع به حضرت معصومه عليها السلام است، اين كه من، نگارنده، اين جريان را كه اهل علم و تحقيق و دقت در اين امور، زيارت حضرت معصومه عليها السلام را در قسمت بالا سر حرم انجام مي دادند، نمي پسنديدم؛ براي اينكه:
اولاً، سلام به حسب اعتبار عرفي بايد به طرف آن وجود مقدس باشد، نه بالاي سر و رو به قبله، كه بدن مطهر در طرف چپ واقع مي شود و در هيچ يك از سلامها - تا آنجا كه مي دانم - اين شكل نرسيده است.
ثانياً، در خصوص ضريح آن حضرت، كه قبر مطهر نسبت به ضريح انحراف دارد و صورت مطهر نوعاً در پشت سر واقع مي شود.
شبي خواب عجيبي ديدم كه سه نفر از مردمان بيابان گرد، كه يكي از آن سه بزگوار معلوم بود كه امام عصر(عج) بود، در پشت سر حضرت، رو به قبله، در طرف سر مبارك ايستاده اند و زيارت مي كنند - به حسب ظاهر - يعني معلوم بود كه براي زيارت ايستاده اند؛ ولي من كلمات آنها را نمي شنيدم.
بعداً من به روايت «سعد»، كه سند زيارت آن وجود مبارك است، مراجعه كردم، ديدم: «عند الرأس مستقبل القبلة؛ نزد سر رو به قبله»، و عبارت «فوق الرأس» به معناي بالا سر را ندارد، و نزد سر، رو به قبله، با توجه به عرفيّت سلام، كه بايد روبه جانب بدن مطهر باشد، منطبق بر همان موضع است كه در عالم خواب، امام(عج) و دو نفر از ياران آن بزرگوار ايستاده بودند».21

الف. تربيت جانشينان حضرت ولي عصر عجل الله تعالي الشريف

امام صادق عليه السلام1200 سال پيش فرمود:
«به زودي، كوفه از علم خالي شود و بساط علم از آن برچيده شود؛ آن چنان كه مار در لانه اش به خود مي پيچد. آن گاه علم در شهري به نام «قم» ظاهر مي شود و آنجا مركز دانش و فضيلت مي گردد تا جايي كه در روي زمين حتي يك نفر مستضعف و ناآگاه در دين باقي نمي ماند، حتي بانوان پرده نشين. اين، در آستانه ظهور قائم ما خواهد بود كه خداوند، قم و اهل قم را قائم مقام حجت قرار مي دهد وگرنه زمين خالي از حجّت مي شود و زمين ساكنان خود را در كام خود فرو مي برد. در آن ايام، علم از قم به همه سرزمينهاي شرق و غرب جهان سرازير مي گردد و حجّت خدا بر مردم كامل مي شود و ديگر در روي زمين فردي نمي ماند كه دين و دانش به او نرسيده باشد. سپس قائم عليه السلام ظهور مي كند و موجب خشم و غضب خداوند بر مردم مي شود؛ زيرا خداوند از هيچ بنده اي انتقام نمي گيرد، جز هنگامي كه حجّت خداوند را انكار كند»22.
نكته حايز اهميت اينجاست كه در روزي كه اسم قم در جزيرة العرب ناشناخته و گم بود، صادق آل محمد صلي الله عليه و آله آينده آن را ترسيم فرمود؛ همان طور كه تشريف فرمايي حضرت معصومه عليها السلام را به شهر قم، قبل از تولد او، بلكه قبل از تولد امام هفتم عليه السلام بيان فرمود23.
اكنون حوزه علميه قم از حوزه علميه هزار ساله نجف، سبقت گرفته است و صدها مجتهد عالي مقام را در دامان خود پرورش داده است.
مقصود از قائم مقامي اهل قم، مراجع تقليدند؛ زيرا امام زمان عليه السلام، آنان را جانشين خود قرار داده است.24
نكته ظريف ديگري كه در سخنان نوراني امام صادق عليه السلام به چشم مي خورد، «حجّت بودن» مردم قم است كه همسو با روايات «لولا الحجة لساخت الارض باهلها»25 و نشان گر، جانشيني حقيقي و تام قم در زمينه ابلاغ دستورهايالهي است.
در روايت ديگري، صادق آل محمد صلي الله عليه و آله فرمود:
«ان الله… احتج ببلدة قم علي سائر البلاد و بالمؤمنين من اهلها علي سائر اهل المشرق و المغرب من الجن و الانس… و سيأتي زمان تكون بلدة قم و اهلها حجة علي الخلائق و ذلك في زمن غيبة قائمنا الي ظهوره، و لو لا ذلك لساخِت الارض بأهلها؛26 خداوند به سبب قم، بر همه شهرهاي جهان و به سبب مؤمنان آنجا بر همه مردم شرق و غرب، از جن و انس، احتجاج مي نمايد… و زماني فرا مي رسد كه قم و اهل آن بر همه آفريده ها، حجّت هستند و آن، در زمان غيبت قائم ماست تا موعد ظهور او و اگر قم نبود، زمين ساكنانش را در كام خود فرو مي برد».

ب. تربيت ياوران صاحب الزمان عليه السلام

اميرمؤمنان عليه السلام درباره سالم ترين مكان هنگام نزول فتنه ها و پديد آمدن شمشيرها فرمود: «… سالم ترين مكانها، روستاي قم است». سپس فرمود: «و تلك البلدة التي يخرج منها انصار خير الناس ابا و اما وجداً وجدةً و عماً و عمةً؛27 و آن، سرزميني است كه از آن بيرون مي آيد ياوران بهترين مردم از جهت پدر و مادر، پدر بزرگ، مادر بزرگ، عمو و عمه».
امام جعفر صادق عليه السلام درباره مردم قم فرمود: «… و اهل قم انصارنا؛28 و مردم قم ياوران ما هستند».
نيز فرمود: «اما انهم انصار قائمنا و دعاة حقنا؛29 آگاه باشيد كه اهل قم ياوران قائم ما و دعوتگران حق ما هستند».
نيز فرمود: «و اهلها منا و نحن منهم؛30 اهل قم از ما هستند و ما نيز از آنها هستيم».
امام صادق عليه السلام در تفسير آيه «فاذا جاء وعد اوليهما بعثنا عليكم عباداً لنا اولي بأس شديد فجاسوا خلال الديار و كان وعداً مفعولا»؛31«هنگامي كه وعده نخستين آنان فرا رسد، بندگاني را برانگيزيم كه صاحب نيرويي سخت هستند. پس در ميان شهرها بگردند، و اين وعده، حتمي است»، فرمود:
«منظور از وعده نخستين، هنگام خونخواهي امام حسين عليه السلام است و منظور از بندگان صاحب نيروي سخت، قومي هستند كه پيش از خروج قائم(عج) برمي خيزند و هيچ خوني را از آل محمد صلي الله عليه و آله فرو گذار نمي كنند»32.
در روايت ديگري، آن حضرت سه بار فرمود: «هم و الله اهل قم33؛ به خدا سوگند، آنان اهل قم هستند».
در محضر امام كاظم عليه السلام، صحبت از قم و قمي ها و گرايش آنان به حضرت بقية الله(عج) شد. آن حضرت بر آنان رحمت فرستاد و فرمود:
«ان للجنة ثمانية ابواب، و واحد منها لاهل قم، و هم خيار شيعتنا من بين سائر البلاد خمّر الله تعالي ولايتنا في طينتهم؛34براي بهشت، هشت در است. يكي از آنها، از آنِ اهل قم است. آنان برگزيده هاي شيعيان ما در ميان همه سرزمينها هستند. خداوند ولايت ما را با آب و گلِ آنان آميخته است».
قم، پايگاه شيعه در عصر غيبت است. از اين رو، امام حسن عسكري عليه السلام بلافاصله بعد از تولد حضرت مهدي عليه السلام به احمد بن اسحاق قمي در قم نامه مي نويسد و در ضمن آن، مرقوم مي فرمايد: «احمد بن اسحاق! خداوند به ما پسري عطا فرمود. خواستيم شما را از اين خبر مسرّت بخش آگاه سازيم تا در سرور و شادي ما شريك باشيد». آن گاه دستور مي دهد او اين راز را از مردم مخفي بدارد، ولي در ميان دوستان و شيعيان خالص نشر دهد35. و نيز آن حضرت وقتي سعد بن عبدالله قمي به محضرش شرفياب مي شود، با عنايتي ويژه، سعادت ديدار آخرين حجت الهي عليه السلام را نصيبش مي كند36.

پی نوشت:

1. بين اين دو نور پاك، پيوند نسبي وجود دارد. در 199 روايت وارد شده است كه امام مهدي عليه السلام پنجمين فرزند امام موسي بن جعفر عليه السلام است. ر. ك: «منتخب الاثر» ص 276 - 275. به حسب علم انساب، حضرت معصومه عليها السلام، عمّه امام زمان عليه السلام است و رهيافتي كه از حركت حضرت معصومه عليها السلام نصيب مباحث مهدويت مي شود، اين است كه توجيه و تأويل مناسبي براي بحث زنان در حكومت امام مهدي عليه السلام است.
2. اين موارد عبارت اند از: الف. اعتقاد به ولايت امامان: «السلام عليك يا اميرالمؤمنين… و حجتك علي خلقك»؛ ب. دعا براي فرج امام زمان (عج):«اسئل الله ان يرينا فيكم السرور و الفرج»؛ ج. دعا براي همراهي با آنان:« و ان يجمعنا و اياكم في زمرة جدكم محمد صلي الله عليه و آله؛ د. دعا براي بقاي بر راه ولايت:« و ان لا يسلبنا معرفتكم»؛ ه . ابراز تقرب خداوند متعال با محبت اين خاندان و اعلان برائت از دشمنان آنان: «اتقرب الي الله بحبكم و البرائة من اعدائكم»؛ و. طلب سعادت و حسن عاقبت با حفظ عقيده به ولايت:«اللهم اني اسئلك ان تختم لي بالسعادة فلا تسلب مني ما انا فيه»؛ ز. اظهار عنايت پروردگار بر نعمت ولايت:« فلا تسلب مني ما انا فيه و لا حول و لا قوة الا بالله العلي العظيم»؛ ح. درود و تحيت پاياني:« و صلي الله علي محمد و آله اجمعين و سلّم تسليما يا ارحم الراحمين».
3. ر. ك: «زندگاني كريمه اهل بيت عليهم السلام» ص 128.
4. صلوات خداوند به معناي فرستادن رحمت است. براي اطلاع بيشتر به كتابهاي تفسير، ذيل آيه 56 سوره احزاب: «ان الله و ملائكته يصلون علي النبي…» مراجعه شود.
5. علامه مجلسي (ره) در «بحار الانوار» ج 102، ص 266، اين زيارت نامه را از امام زمان عليه السلام نقل نموده است. براي اطلاع بيشتر از سند اين زيارت نامه، ر. ك: «ماهنامه كوثر» شماره 35، ص 29.
6. مفاتيح الجنان» ص 96، دعاي روز جمعه. براي اطلاع بيشتر، ر. ك: «مفاتيح الجنان» ص 273، دعاي نيمه شعبان و ص 868 زيارت حضرت صاحب الامرعليه السلام؛ «اصول كافي» ج 1، ص 276، 277 و 299 و «نجم الثاقب» ص 123
7. سوره احزاب: 33، آيه 46: «و داعيا الي الله باذنه و سراجاً منيرا».
8. از امام صادق عليه السلام پرسيدند: مردم از امام غايب چگونه نفع مي برند؟ فرمود: «كما ينتضعفون بالشمس اذا استرها السحاب»؛ «بحار الانوار» ج 52، ص 92. امام زمان (عج) نيز در اين باره فرمود: «و اما وجه الانتفاع بي في غيبتي فكالانتفاع بالشمس اذا غيّبها عن الابصار السحاب»؛ «بحارالانوار» ج 52، ص 181.
9. امام غايب (عج) مانند امام حاضر، به وظيفه پيشوايي خود كه هدايت، تربيت نفوس، مدد رساني و نگه داشتن مردم از لغزشها و صيانت دين و پيروان است، سعي فراوان دارد. ر. ك: «ره توشه ياوران مهدي» ص 111.
10. مقام معظم رهبري
11. نجم الثاقب» ص 124.
12. بحار الانوار» ج 52، ص 17؛ «روزگار رهايي» ج 1، ص 151.
13. نجم الثاقب» ص 68. در دعاي توسل نيز مي گوييم: «يا حجة الله علي خلقه».
14. به پاي محور هستي» محمد جواد قائمي همداني، ص 4.
15. ان الله حرما و هو مكة و لرسوله حرما و هو المدينة، و لاميرالمومنين حرماً و هو الكوفة، و لنا حرماً و هو قم، و ستدفن فيه امرأةً من ولدي تسمي فاطمة، من زارها وجبت لها الجنة»؛ «تاريخ قم» ص 214.
16. بحار الانوار» ج 52، ص 322.
17. الارشاد» شيخ مفيد، ص 343 .
18. مدينة البلاغة» ج 1، ص 232؛ «او خواهد آمد» ص 10؛ «بحار الانوار» ج 52، ص 340.
19. بحار الانوار» ج 52، ص 308؛ «ينابيع المودة» ص 508؛ «او خواهد آمد» ص 9.
20. امام محمد باقرعليه السلام: «… لا يستتيب احداً»؛ «بحار الانوار» ج 52، ص 354. و در توقيعي از حضرت مهدي(عج) آمده است: «… فان امرنا بغتةً فجائةً حين لا تنفعهُ توبة»؛ «الاحتجاج» ج 2، ص 495.
21. زندگاني كريمه اهل بيت عليهم السلام» ص 208 - 207. در اين كتاب، ده نمونه از عنايات امام مهدي عليه السلام نسبت به حرم مطهر و مقدس عمّه بزرگوارش، حضرت معصومه عليها السلام، در فصل يازدهم، ص 205، با عنوان «طلوع خورشيد جهان افروز امامت از افق كريمه اهل بيت عليهم السلام» ذكر شده است.
22. بحار الانوار» ج 60، ص 213.
23. تقبض فيها امرة من ولدي و اسمها فاطمة بنت موسي… ؛ «بحار الانوار» ج 60، ص 216؛ «النقض» ص 196؛ «مجالس المؤمنين» ج 1، ص 83.
24. امام زمان عليه السلام در توقيعي به محمد بن عثمان العمري مي نويسد: «… و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فيها الي رواة احاديثنا فانهم حجتي عليكم و انا حجة الله…». احتجاج، ج 2، ص 281.
25. غيبت» شيخ طوسي، ص 139؛ «اصول كافي» ج 1، ص 139؛ «بحار الانوار» ج 36، ص 259 و 238؛ «ينابيع المودة» ج 1، ص 74 و 75؛ «فرائد السمطين» ج 1، ص 46.
26. روزگار رهايي» ج 1، ص 359.
27. بحار الانوار» ج 60، ص 217. در روايت ديگري در وصف امام مهدي عليه السلام آمده است كه او خيرالناس از جهت پدر و مادر و جد و جده است؛ «روزگار رهايي» ج 2، ص 1048.
28. بحار الانوار» ج 60، ص 214.
29. همان، ص 218.
30. همان، ج 60، ص 217.
31. سوره اسراء: 17، آيه 5.
32. روضه كافي» ص 175؛ «تفسير عياشي» ج 2، ص 281؛ «تفسير برهان» ج 2، ص 406.
33. بحار الانوار» ج 60، ص 217.
34. همان، ص 216
35. كمال الدين» ج 2، ص 434.
36. بحارالانوار» ج 52، ص 78 - 89 .

منبع:

کتابخانه دیجیتال سایت «آستانه مقدسه حضرت معصومه(سلام الله علیها)»/مجموعه مقالات

منتشر شده در سایت یاران انتظار
(http://entezar.ahlolbait.com)

#داستان_کودکانه

?در یکی از روزهای قشنگ خدا، در شهر قم کبوتر کوچولویی? به اسم نوک حنا با پدر و مادرش روی یه گلدسته? بلند زندگی می کردند.
اون روز پدر نوک حنا? از خونه رفته بود تا برای غذا دانه جمع کنه؛ برای همین نوک حنا حوصله اش خیلی سر رفته بود?. آخه اون برادر و خواهری نداشت تا با اونها بازی کنه?.
نوک حنا با بی حوصلگی از مادرش پرسید: مامان جون، من کی می تونم پرواز کنم؟ ? آخه همیشه توی خونه هستم.
مادر نوک حنا گفت: عزیز من تو هنوز کوچیک هستی و برای تو زوده که پرواز کنی.
نوک حنا با خودش گفت که ایکاش منم زودتر بزرگ بشم و مثل مامان و بابام بتونم توی آسمون پرواز کنم? تا همه جای این شهر رو ببینم? و دوست های خوبی برای خودم پیدا کنم…
نوک حنا توی همین فکرها بود که چشمش به گنبد طلایی? روبرویش افتاد و از مامانش پرسید: مامان جون چرا ما اینجا زندگی می کنیم؟ چرا برای زندگی به مکان دیگه ای، مثلا به اون کوه های دور نرفتیم؟⛰?⛰
مادر نوک حنا گفت: آخه اینجا یه شهر خوب خداست که اسمش قم هست. نوک حنا پرسید: چرا اینجا خوبه و چه فرقی با بقیه جاها داره؟
مادرش گفت: به خاطر همین گنبد طلایی که هر روز داری نگاهش میکنی… نوک حنا با تعجب پرسید: مگه این گنبد چه جایی هستش؟
مادرش گفت: این گنبد، مزار یه خانم خیلی خوب و مهربون به اسم حضرت معصومه(سلام الله علیها) هست? که خدا ایشون رو خیلی دوست داره و برای همین هم هرکس به زیارت ایشون بیاید، خدا بهشون پاداش بهشت رو میده.

حضرت معصومه(سلام الله علیها) دختر امام هفتم یعنی امام موسی کاظم(علیه السلام) و خواهر امام رضا(علیه السلام) هستند و خیلی مقام بزرگی پیش خدا دارند. برای همین ما باید خیلی خوشحال باشیم و خدا رو شکر کنیم که داریم در کنار ایشون زندگی می کنیم.?
نوک حنا از مادرش پرسید: چرا همیشه اینقدر حرم حضرت معصومه(سلام الله علیها) شلوغ هستش؟ مادرش گفت: بخاطر اینکه مردم برای زیارت ایشون به حرم میان و از حضرت معصومه(سلام الله علیها) می خواهند تا به آنها توجه و عنایت کنند.?
نوک حنا پرسید: مگه ایشون صدای ما رو می شنوند؟?مامان نوک حنا گفت: بله ایشون صدای همه رو می شنوند حتی صدای تو رو.
نوک حنا با خوشحالی گفت: مامان منم می خوام مورد توجه و عنایت حضرت معصومه(سلام الله علیها) باشم. به من یاد میدی باید چه کاری انجام بدم تا ایشون رو خوشحال کنم و مورد توجه ایشون باشم؟?

مامان نوک حنا گفت: حضرت معصومه(سلام الله علیها) همه بچه ها رو دوست دارند؛ ولی اگر دوست داری ایشون رو خوشحال کنی کافیه کارهای خوب انجام بدی?.
یکی از کارهای خوبی که ایشون خیلی دوست دارند، دعا کردن برای ظهور و فرج امام دوازدهم یعنی حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستش.?
چون اگه امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که خیلی مهربون و خوب هستند، ظهور کنند تمام بدی ها از بین میره و تمام جهان رو خوبی و مهربونی پر می کنه. و همه موجودات جهان خوشحال و شاد میشن حتی ماهی های دریا و پرنده های آسمون.???
نوک حنا وقتی این حرف ها رو شنید، با خودش فکر کرد که چقدر دنیا خوب و قشنگ میشه اگر امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور کنند؛ ?برای همین از مامانش پرسید: مامان جون اگر ما دعا کنیم واقعا امام مهدی مهربون ظهور می کنند؟
مامان نوک حنا سرش رو بلند کرد و همین طور که داشت به آسمون آبی نگاه می کرد گفت: آره کوچولوی قشنگم، حتما ظهور می کنند اگر ما بخواهیم و دعا کنیم.
نوک حنا از اون روز تصمیم گرفت تا همیشه برای ظهور و فرج امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) دعا کنه تا حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) زود زود بیایند و دنیا ? رو پر از خوبی و مهربونی کنند.????

? نویسنده: ن. علی پور

دلایل الگو بودن این حضرت برای دختران :

۱- علاقه و تبعیت از خانواده
 از صفات پسندیده و نیکوی این بانوی عظیم الشأن، علاقه و دوستی زایدالوصفی است که ایشان به خانواده، به خصوص به برادر محبوبشان امام رضا(علیه السلام) داشتند. ایشان ده ساله بودند که پدر بزرگوارشان در زندان هارون الرشید به شهادت رسید و از آن به بعد در آغوش پرمهر امامت و ولایت تربیت یافتند. بحث دیگری که می توان در این مجال بدان پرداخت، این موضوع است که حضرت معصومه (سلام الله علیها) ازدواج نکرده اند. این سؤال برای خیلی ها پیش می آید که چرا؟

- دلیل اول
 اینکه در آن شرایط هیچ هم شأن و هم کفو برای ایشان وجود نداشته است، زیرا در کتب معتبری چون ناسخ التواریخ، ریاحین الشریع و بحارالانوار آمده که ایشان معصوم بوده اند، و بانوی معصوم، باید با معصوم ازدواج کند. پس می توان گفت که همسری شایسته و هم کفو برای حضرت معصومه(سلام الله علیها) وجود نداشت.
- دومین دلیل
اینکه در زمان زندگی ایشان یعنی دوره حکومت بنی عباس، خفقان شدیدی حاکم بود. امکان ارتباط بین خانواده امام و دیگران بسیار سخت حاصل می شد. شیعیان جرأت نزدیک شدن به خانه امام را نداشتند، چه برسد به اینکه به فکر خواستگاری از حضرت معصومه(سلام الله علیها) برآیند (کتاب کریمه اهل بیت- ص 491 و 492) ولی ایشان از این شرایط هیچ گله و شکایتی نداشتند و همواره شاکر خداوند و تابع خانواده خود بوده اند.

۲- یک دانشمند واقعی
 از مشخصات بارز این الگوی به تمام معنا، علم و دانش ایشان بود.

۳- شجاعت
حضرت معصومه(سلام الله علیها) محدثه و امینی برای پدرشان محسوب می شدند (انوار المشعشعین ج 1 ص 211) احادیث زیادی از قول ایشان به ما رسیده است از جمله: حدیث منزلت (الغدیر ج 1 ص 197)، حدیثی که قسمتی از معراج پیامبر را بیان می کند (بحار ج 68 ص 76 و 77) حدیثی در حالات تولد امام حسین(علیه السلام) (الامالی ص 82) و احادیث دیگری که همه در وصف شیعیان و حقانیت تشیع است. این امر نشانگر شجاعت و جرأت این شیرزن است. با وجود خفقان حاکم در زمان هارون، که نقل احادیث ممنوع بود، ایشان در همه حال از اسلام واقعی دفاع کردند و تا آنجا که توانستند پیام ولایت را به گوش مسلمانان رساندند. این درسی برای دختران ماست که همیشه و همه حال در فکر احیاء اسلام باشند.

۴- حامی ولایت
 حضرت معصومه(سلام الله علیها) تا پای جان از ولی خدا امام رضا(علیه السلام) دفاع کرد و در سن 28 سالگی پس از تحمل رنج های فراوان و دیدن داغ بیست و هشت تن از عزیزان خود، در قم مسموم شد.

۵- تلاش و پشتکار فراوان
 درس دیگری که دختران ما می توانند از این بانوی ارجمند بگیرند این است که ایشان خود با تلاش و پشتکار خویش به این مقام دست یافته اند، زیرا امام کاظم(علیه السلام) دختران دیگری هم داشت ولی هیچ کدام شان به چنین درجه ای نرسیدند. عواملی همچون تابع خانواده بودن، علم و دانش بسیار، شجاعت و دلیری، حمایت از حریم ولایت، تلاش و پشتکار بی حد و حصر و صدها دلیل دیگر، ما را به سمت الگوپذیری از این بانوی یگانه می کشاند. به امید آنکه بتوانیم از ادامه دهندگان راهشان باشیم.

منبع : http://aftab-ghom.mihanblog.com/post/58

پنجره‌ای به بهشت

در آسمان ملائکۀ خوش ذوق، شهر بهشت را که بنا کردند
اول به سوی صحن و سرای تو، چندین هزار پنجره وا کردند

مشتی ستاره از فلک آوردند، در سفره‌های ما نمک آوردند
بس‌که بهار از فدک آوردند، در شهر قم مدینه به پا کردند

با چشم‌های غرق عطش دیدیم، گنبد درون آینۀ حوض است
آن کاسه‌های پر شده از خورشید، سیرابمان از آب طلا کردند

ملا حسین مولویِ مداح، همراه شمس و عاصی و خورشیدی
از بس که بوده‌اند نمک‌گیرت در هر مقام شور به پا کردند

صحن عتیق و جلوۀ دیرینش با چلچراغِ خوشۀ پروینش
این‌ها به اتفاق مضامینش، پروانه را مدیحه‌سرا کردند

ما قاصریم وصف تو را وقتی، امثال مرعشی و بروجردی
یک عُمر روزه‌های معطر را، با بوسه بر ضریح تو وا کردند

تکرار فاطمه‌ست عبور تو، توصیف زینب است مرور تو
معصومه نام داشت حضور تو، اما تو را کریمه صدا کردند

ای تا همیشه کار تو کارستان، اثبات کرده شوکت تو هر آن
هرگز نکرده‌اند همه مردان، کاری چنان که فاطمه‌ها کردند

سید حمید رضا برقعی

می‌دانيد چرا به حضرت معصومه سلام الله عليها ، كريمه اهل بيت می‌گويند!

يكی از القاب حضرت معصومه سلام الله علیها «كريمه اهل بيت» است.
اين لقب بر اساس رؤياى صادقانه يكى از بزرگان، از سوى اهل بيت به اين بانوى گرانقدر داده شده است.

ماجراى اين رؤياى صادقانه بدين شرح است:

مرحوم آيت اللّه سيّد محمود مرعشى نجفى، پدر بزرگوار آيت اللّه سيد شهاب الدين مرعشى ره بسيار علاقه مند بود كه محل قبر شريف حضرت صدّيقه طاهره علیه السلام را به دست آورد.

ختم مجرّبى انتخاب كرد و چهل شب به آن پرداخت.
شب چهلم پس از به پايان رساندن ختم و توسّل بسيار، استراحت كرد.
در عالم رؤيا به محضر مقدّس حضرت باقر علیه السلام و يا امام صادق علیه السلام مشرّف شد.

امام به ايشان فرمودند:
عَلَيْكَ بِكَرِيمَةِ اَهْلِ الْبَْيتِ
يعنى به دامان كريمه اهل بيت چنگ بزن
ايشان به گمان اينكه منظور امام علیه السلام، حضرت زهرا سلام الله علیها است،
عرض كرد: «قربانت گردم، من اين ختم قرآن را براى دانستن محل دقيق قبر شريف آن حضرت گرفتم تا بهتر به زيارتش مشرّف شوم.»
امام فرمود: «منظور من، قبر شريف حضرت معصومه در قم است.»
سپس افزود:«به دليل مصالحى خداوند می‌خواهد محل قبر شريف حضرت زهرا سلام الله علیها پنهان بماند؛
ازکانال باغ دعا اين رو قبر حضرت معصومه سلام الله علیها را تجلّى گاه قبر شريف حضرت زهرا علیها السلام قرار داده است.
اگر قرار بود قبر آن حضرت ظاهر باشد و جلال و جبروتى براى آن مقدّر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهّر حضرت معصومه سلام الله علیها داده است.»

مرحوم مرعشى نجفى هنگامى كه از خواب برخاست، تصميم گرفت رخت سفر بر بندد و به قصد زيارت حضرت معصومه علیها السلام رهسپار ايران شود.
وى بى درنگ آماده سفر شد و همراه خانواده اش نجف اشرف را به قصد زيارت كريمه اهل بيت ترك كرد.

?كريمه اهل بيت، ص٤٣، با تلخيص و تصرّف

در برخی منابع شیعه، روایاتی در فضیلت زیارت حضرت معصومه (سلام الله علیها) آمده است.

بر پایه روایاتی که از امام صادق (علیه السلام)، امام کاظم (علیه السلام) و امام جواد (علیه السلام) نقل شده، بهشت، پاداش کسی است که او را زیارت کند.
️البته در برخی روایات، پاداش بهشت، برای کسی دانسته شده که او را با معرفت و شناخت (عارفا بحقها) زیارت کند.
️امام جواد(علیه السلام) فرموده است: «هر کس قبر عمّه ام حضرت معصومه (سلام الله علیها) را در قم زیارت کند، اهل بهشت خواهد بود. »؛
️همچنین در ریاحین الشریعه از امام رضا (علیه السلام) نقل شده که هر کس معصومه(سلام الله علیها) را زیارت کند مرا زیارت کرده است.

منبع : زندگانی حضرت معصومه (سلام الله علیها) ص 57

#مقام_حضرت_معصومه

?مرحوم آیةاللّه میرزا رضی تبریزی از مجتهـدین بزرگ بـرای خواندن فاتحه بر سر قبر زکریا بن آدم که در شیخان قم است رفت، در حین قرائت فاتحه فکر کرد که آیا زکریا بن‌‌آدم با آن قدر و رفعت و روایات که درباره‌اش وارد شده بالاتر است! یا حضرت معصومه سلام الله علیها؟

?ناگهان یک نفـر کـه کلاه نمـدی به سر داشته پیش می‌آید و به وی میگوید: بالا را بخـوان ، ایشـان ابتـدا اعتنایی نمی کند امّا پـس از رفتن مـرد #نگاه می‌ کند می بیند نوشته شده: السلام عـلی ارواح مـحمـد و آل مـحمـد فـی‌ الارواح ، السلام علی اجساد محمـد و آل محمـد فـی الاجسـاد. یعنی سـلام بـر ارواح محمد و آل محمّـد در میان ارواح و سـلام بر اجساد محمّـد و آل محمّد در میان اجساد

?متوجه میشود که‌آن شخص به ظاهر معمولی، فکر او را خـوانده و از آنچه در ذهنش گذشته با خبر شده و بدین وسیلـه تـردیـد او را پاسـخ گفته کـه: حساب #حضرت_معصومه کـه از آل محمّـد صـل الله علیه و آلـه ی و سلم است با سایرین جداست و هیچ کس قابل مقایسه با این خـاندان نیست و دلدادگی بـه حضـرتش همان پذیـرش ولایت معصومین ومقبول درگاه الهی است.

?منبع: بانوی کرامت ، صفحه ۶۶

بـانو چقدر خوب ڪه تو هستی
تـا ازدحام رنگــ ها
بتوانم چادرم را به چادرتـــ گره بزنم و
به بهشتـــ آغوشت پناه ببرم

عزیز‌ دل‌ امام‌ رضا?

?کرامت حضرت معصومه علیها السلام نسبت به جوان نخجوانی :

آیت الله مکارم شیرازی می فرمود: «بعد از فروپاشی شوروی و آزاد شدن جمهوری های مسلمان نشین، مردم شیعه نخجوان تقاضا کردند که عده ای از جوانان خود را به حوزه علمیه قم بفرستند تا برای تبلیغ در آن منطقه تربیت شوند. مقدمات کار فراهم شد و استقبال عجیبی از این امر به عمل آمد. از بین سیصد نفر داوطلب، پنجاه نفری که معدل بالایی داشتند و جامع ترین آن ها بودند برای اعزام به حوزه علمیه انتخاب شدند. در این میان جوانی که با داشتن معدل بالا، به سبب اشکالی که در یکی از چشمانش وجود داشت، انتخاب نشده بود، با اصرار فراوان پدر ایشان، مسؤول مربوطه ناچار از قبول ایشان شد. ولی هنگام فیلمبرداری از مراسم بدرقه از کاروان علمی، مسؤول فیلم برداری دوربین را روی چشم معیوب این جوان متمرکز کرده و تصویر برجسته ای از آن را به نمایش می گذارد. جوان با دیدن این منظره بسیار ناراحت و دل شکسته می شود. وقتی کاروان به قم رسید و در مدرسه مربوطه ساکن شدند، این جوان به حرم مشرف شده و با اخلاص تمام متوسل به حضرت می شود و در همان حال خوابش می برد. در خواب عوالمی را مشاهده کرده و بعد از بیداری می بیند چشمش سالم و بی عیب است.
او بعد از شفا گرفتن به مدرسه بر می گردد. دوستان او با مشاهده این کرامت و امر معجزه آسا، دسته جمعی به حرم حضرت معصومه علیها السلام مشرف شده و ساعت ها مشغول دعا و توسل می شوند. وقتی این خبر به نخجوان می رسد، آن ها مصرانه خواهان این می شوند که این جوان بعد از شفا یافتن و سلامتی چشمش به آن جا برگردد که باعث بیداری و هدایت دیگران و استحکام عقیده مسلمین گردد.»

?آزاد شدن اسیر جنگی :

حضرت حجه الاسلام و المسلمین آقای ابن الرّضا از حاج آقای کشفی از خدمتگزاران بلند پایه حرم حضرت معصومه علیها السلام نقل کردند که در ایام جنگ، شبی از شبها گروهی از اسرای عراقی را به حرم مطهّر کریمه اهل بیت آورده بودند، در طرف بالای سر حضرت میله هایی نهاده شده بود که اسرا در داخل میله ها و دیگر زائران در بیرون میله ها مشغول زیارت بودند. یک مرتبه دیدیم که زنی از میان تماشاگران جیغ کشید و بلافاصله یکی از اسرا نیز جیغی کشید.
معلوم شد که این اسیر از شیعیان عراقی بوده، به خدمت سربازی رفته، توسّط ارتش عراقی او را اجباراً به جبهه برده اند و آنجا به اسارت نیروهای ایرانی درآمده است.
مادرش نیز به جرم شیعه بودن از عراق اخراج شده، به ایران آمده، در قم اسکان داده شده، و به کلّی از سرنوشت پسرش بی خبر مانده است. این مادر بیچاره، هر شب به حرم مطهّر حضرت معصومه علیها السلام مشرّف می شده، به خدمت بی بی عرض می کرده: بی بی جان من پسرم را از تو می خواهم. آن شب نیز چون شبهای دیگر به حرم مشرّف شده، برای پسرش دعا کرده، به حضرت معصومه علیها السلام متوسّل شده است که یک مرتبه پسرش را در میان اسیران دیده، بی اختیار جیغ کشیده، پسرش نیز متوجّه مادر شده، متقابلاً جیغ کشیده و اینگونه از عنایات حضرت معصومه علیها السلام پس از سالها جدایی، چشم مادر با دیدن میوه دلش روشن گردیده است. پس از این رخداد جالب، توسّط سازمان بین المللی ترتیبی داده شد که این پسر از اسارت آزاد شده به کانون گرم خانواده برگردد.

?پاداش گرامیداشت خادم :

مرحوم حاج میرزا محمد تنکابنی، متوفای ۱۳۰۲ هـ. تألیفات فراوانی دارد که اسامی ۲۱۲ جلد از آنها را در کتاب  قصص العلماء آورده است. کتاب قصص العلماء به طوری که از عنوانش پیداست، در مورد شرح حال علمای اعلام تألیف شده است.
مرحوم تنکابنی در این کتاب به سبک قدما شرح حال خودش را نیز نوشته است.
او در ضمن شرح حال خویش به عنایاتی از حضرت معصومه سلام الله علیها اشاره کرده، که یک نمونه آن را در اینجا می آوریم: در سالی که برای زیارت حضرت فاطمه دختر موسی بن جعفر علیهما السلام ملقب به حضرت معصومه سلام الله علیها به قم مشرف شدم، کیسه ای داشتم که مخصوص پول طلا بود، همواره مقدار معینی طلای مسکوک در آن می گذاشتم و همراه خود می بردم. در یک شب جمعه ای دو اشرفی طلا در آن کیسه نهادم و برای آستان بوسی دختر باب الحوائج به حرم مطهر مشرف شدم. در حرم مطهر به دلم گذشت که به یکی از خدام هدیه ای بدهم، چون هوا تاریک بود به جای دو روپیه، دو اشرفی طلا را به او داده بودم. هنگامی که به منزل مراجعت کردم، کیسه پول را خالی یافتم و متوجه شدم که اشرفی ها را سهواً به جای روپیه داده ام. صبح هنگامی که می خواستم از منزل بیرون بروم آن کیسه را برداشتم که تعدادی اشرفی در آن بگذارم و برای خرجی همراه خود بردارم، با کمال تعجب مشاهده کردم که دو اشرفی طلا در آن هست.من مطمئن هستم که شب آن کیسه خالی بود و مطمئن هستم که احدی در آن تصرف نکرده بود.
سپس ایشان اضافه می کند که این قضیه دو بار برایم اتّفاق افتاد.

?فداها ابوها :

آیت الله سید نصر الله مستنبط از کتاب «کشف اللئالی» نقل فرموده که :روزی عده ای از شیعیان وارد مدینه شدند و پرسش هایی داشتند که می خواستند از محضر امام کاظم(علیه السلام) بپرسند. امام علیه السلام در سفر بودند، پرسش های خود را نوشته به دودمان امامت تقدیم نمودند، چون عزم سفر کردند برای پاسخ پرسش های خود به منزل امام(علیه السلام) شرفیاب شدند، امام کاظم(علیه السلام) مراجعت نفرموده بود و آنها امکان توقف نداشتند، از این رو حضرت معصومه(سلام الله علیها) پاسخ آن پرسش ها را نوشتند و به آنها تسلیم نمودند، آنها با مسرت فراوان از مدینه منوره خارج شدند، در بیرون مدینه با امام کاظم(علیه السلام) مصادف شدند و داستان خود را برای آن حضرت شرح دادند.هنگامی که امام(علیه السلام) پرسش های آنان و پاسخ های حضرت معصومه(سلام الله علیها) راملاحظه کردند، سه بار فرمودند:«فداها ابوها» «پدرش به قربانش باد.» باتوجه به این که حضرت معصومه(سلام الله علیها) به هنگام دستگیری پدر بزرگوارش خردسال بود،این داستان از مقام بسیار والا و دانش بسیار گسترده آن حضرت حکایت می کند.

?جلال و جبروت حضرت فاطمه سلام اللّه علیها :

مرحوم آیت اللّه مرعشی نجفی قدّس سره بارها برای طلاب می فرمودند: علّت آمدن من به قم این بودکه پدرم، آقا سید محمود مرعشی نجفی - که از زهّاد و عبّاد معروف نجف بود - چهل شب در حرم امیر المؤمنین علیه السلام، بیتوته نمود که آن حضرت را ببیند. پس شبی در حالت مکاشفه، حضرت علی علیه السلام را مشاهده کرد که به ایشان فرمود: سید محمود چه می خواهی؟عرض می کند: می خواهم بدانم قبر فاطمه ی زهرا سلام اللّه علیها کجاست؟ تا آن را زیارت کنم. حضرت فرموده بودند: من که نمی توانم برخلاف وصیت آن حضرت قبر او را معلوم کنم.عرض می کند: پس من هنگام زیارت چه کنم؟حضرت فرموده بودند: خداوند متعال، جلال و جبروت حضرت فاطمه را به فاطمه ی معصومه سلام اللّه علیها عنایت فرموده اند؛ پس هر کس که بخواهد به زیارت حضرت فاطمه زهرا نایل شود، به زیارت حضرت فاطمه معصومه سلام اللّه علیها برود.

?راهگشای مشکلات فلسفی ام :

مرحوم صدر المتألهین شیرازی، فیلسوف بزرگ جهان اسلام و صاحب کتاب گرانسنگ «اسفار اربعه» شاهکار فلسفه اسلامی، در سالهای اواخر عمر پر برکت خود، تبعید شده و در روستای «کهک» قم مقیم گشته و در آنجا به تحریر مباحث فلسفی مشغول شده بود. ایشان گفته است: هرگاه در زمینه ی فلسفه، مشکلی برایم پیش می آمد که از حلّ آن عاجز می ماندم، با پای پیاده از کهک به قم می رفتم و به کنار قبر حضرت فاطمه ی معصومه سلام اللّه علیها رفته، از آن حضرت استمداد می نمودم. با این کار، مسأله و مشکل من حل می شد و سپس به روستای کهک باز می گشتم.مکاشفه بزرگ صدر المتالهین در حرم فاطمه معصومه استاد آیة الله جوادی آملی: اگر انسان کتابی و یا مطلب علمی را در شهری که از نظرآب و هوا و موقعیت اقلیمی از قم بهتر است، مطالعه کند؛ بعدعین همان کتاب و یا مطلب را در جوار رحمت بارگاه حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در قم مطالعه کند، می بیند که برکات دیگری نصیب انسان می شود، و حقایق بالاتری برای انسان کشف می گردد. این حقیقت برای جناب صدر المتالهین نیز پیش آمده است. زیرا ایشان، هنگامی که در کهک زندگی می کرد، برای عرض ادب و توسل به بارگاه کریمه اهل بیت فاطمه معصومه سلام الله علیها مشرف می شد. در یکی از این سفرها در جوار قبر فاطمه معصومه یک مساله مهم و پیچیده فلسفی یعنی اتحاد عاقل و معقول در یک مکاشفه عرفانی، برایش حل شد. او خود در این زمینه می گوید: مسأله اتحاد عاقل و معقول از مشکلترین مسایل فلسفی است که تا کنون هیچ فیلسوف مسلمانی توفیق حل آن را پیدا نکرده است. من با توجه کامل به سوی خدای سبحان از او خواستم که مشکل برایم حل شود. دری از رحمت حق بر من گشوده شد و در این مورد معرفت جدیدی برایم حاصل شد. «کنت حین تسوید هذا المقام به کهک من قری قم، فجئت الی قم زائرا لبنت موسی ابن جعفر مستمدا منها و کان یوم الجمعه فانکشف لی هذا الامر؛» هنگام نوشتن این بحث من درقریه کهک قم بودم. از آنجا رهسپار قم شدم، به زیارت دختر موسی بن جعفر علیهما السلام مشرف گردیدم و از آن حضرت در حل این مسأله یاری جستم. به برکت او در روز جمعه این مطلب بر من کشف گردید.

?افطار با بوسه بر ضریح:

مرحوم علامه طباطبایی در زمان سکونت در قم، در ماه های رمضان، پیش از افطار به حرم ملکوتی کریمه ی اهل بیت، فاطمه ی معصومه سلام الله علیها مشرف می شدند و با بوسه زدن بر ضریح مطهر آن بانوی بزرگوار، روزه ی خود را افطار می کردند.علامه شهید مطهّری، هرگاه نام مرحوم علامه طباطبایی را به زبان می آورد، می گفت: روحم به فدای او باد.یکی از دانشمندان از استاد مطهّری پرسید: دلیل این همه تجلیل و احترام شما از علاّمه طباطبایی چیست؟ استاد مطهّری در پاسخ گفت: من فیلسوف و عارف بسیار دیده ام و احترام من به علاّمه طباطبائی به خاطر فیلسوف بودن ایشان نیست، بلکه از این جهت است که او عاشق و دلباخته ی اهل بیت است. چرا که علاّمه طباطبایی در ماه رمضان روزه ی خود را با بوسه بر ضریح مقدّس حضرت معصومه سلام الله علیها افطار می کرد. ابتدا پیاده از منزل تا حرم مطهّر (با توجّه به آن سنین پیری و دوری راه) مشرف می شد. ضریح مقدّس را می بوسید، سپس به خانه می رفت و غذا می خورد.

?عنایت حضرت در فهم قرآن :

آیت الله العظمی فاضل لنکرانی می فرماید: روزی به حرم مطهر حضرت فاطمه ی معصومه سلام الله مشرف شدم و پس از این که زیارت را خواندم، خدمت آن حضرت عرض کردم که من امروز آمده ام و هیچ حاجت دنیوی ندارم. فقط یک حاجت دارم و آن این است که درفهم آیه ی «تطهیر» مورد عنایت شما واقع شوم و این آیه را درست بفهمم و مشکلاتم در این زمینه حل گردد. پس به خانه آمدم و مشغول نوشتن مطالبی پیرامون این آیه ی شریفه شدم؛ پس مسائل و مطالبی به برکت حضرت فاطمه ی معصومه سلام الله علیها برای من روشن شد که شاید اگر پنجاه سال دیگر درس می خواندم آن مطالب برای ما روشن نمی شد!

?شفاعت همه ی شیعیان :

آیت اللّه حاج سید محمد وحیدی (ره) از یکی از سادات برقعی نقل فرمودند که گفته بود: شبی در عالم رؤیا محضر مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها رسیدم. مانع و حجابی در بین نبود. احساس کردم که من محرم ایشان هستم و ایشان عمه ی سادات برقعی می باشند. از محضر مقدسشان سؤال کردم: «آیا شما به اهل قم، شفاعت خواهید فرمود؟» حضرت در پاسخ فرمودند: «میرزای قمی(ره) برای شفاعت اهل قم کافی است. من برای همه ی شیعه شفاعت می کنم.این رؤیای صادقه، یادآور حدیثی از امام صادق علیه السلام است که می فرماید: «تدخَل بشفاعَتِها شیعَتی الجنّة بأجمعهم؛ به شفاعت او - حضرت فاطمه ی معصومه سلام الله علیها - همه ی شیعیانم وارد بهشت خواهند شد.»

منابع:

کتاب فروغی از کوثر ، زندگینامه حضرت فاطمه معصومه علیها السلام.
نشریه خیمه، شماره 10.
نشریه دیدار آشنا، شماره 109.
نشریه مبلغان، شماره57.
نشریه کوثر، شماره 24.
نشریه کوثر، شماره 31.
کتاب صحیفه امام، ج 13..

مجموعه پاورپوینت های دهه کرامت

منبع : موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت علیهم السلام
http://ahlolbait.com/media/13613/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%BE%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%87%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA

نرم افزار اندروید ویژه حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها)

منبع : موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت علیهم السلام

http://ahlolbait.com/media/2227/%D9%86%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87-%D8%B3

?کتاب فروغی از کوثر ؛ زندگینامه حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها

جهت دریافت ?
http://ahlolbait.com/book/8454/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7

?کتاب عمه سادات زندگی حضرت معصومه سلام الله علیها

جهت دریافت ?
http://ahlolbait.com/book/8455/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B9%D9%85%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7

?کتاب حضرت معصومه سلام الله علیها فاطمه دوم

جهت دریافت ?
http://ahlolbait.com/book/8456/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%AF%D9%88%D9%85

منبع : موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت علیهم السلام

به نام خدا

بانوى کرامت ، تو آيت بزرگ خدايى که عارفان سترگ و عرشيان خاک نشين بر سنگ آستانه ات بوسه مى زنند ؛ تو زینب ثانی امام رضا (علیه السلام هستی).
مراجع عظام از مرقد مقدست نور و نيرو مى گيرند .
غرورها همه در آستان قدسى ات غروب مى کند ، شاهان ، سر تسليم بر آستانه ات نهاده اند ، و ده ها شاهزاده و وکيل و وزير ، به غلامى و چاکرى اين بارگاه بهشتى مى بالند .
عالمان ، مفسران ، محدثان ، خطيبان ، محققان و نويسندگان ، صالحان ،صديقان و شهيدان هزاران ، هزاران ، در باغ بابلان تو نغمه سرايى دارند .
سلام اى کوثرستان سخاوت که از دست تو مى بارد کرامت
الفباى فرهنگ معصومه (سلام الله علیها) را به خاک پاى تو تقديم مى دارم و اين ستايشنامه را شايسته ايوان بلند آينه ات نمى دانم .

?- آ -
آدم در بامداد ميلادت به خويش مى بالد و آسمان را آذين مى بندد .
آواى زيباى -آزادي- از آستان بلندت به گوش مى رسد ؛ -آزادي- در زيارت تو به -استقلال- مى رسد . -پيروزي- چشم اميد به آسمان کرامت تو دوخته است . آفتاب آئينه دار طلعت توست . آرزوى زائرانت زيارت مهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است . تو آب حيات تشنگان آئين خدايى و عالمه آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) .

?- الف -
الفباى اسلام را شما به جهان آموختيد . ارمغان اخوت را از دارالايمان تو داريم . احسان و اخلاق وايثار را در حريم تو مى آموزيم و باغ ارم را در ساحل آستانت مى جوييم . درعصر انتطار ، فقيهان ، انديشمندان شهر تو را جانشين حجت خدا مى دانيم.

?- ب-
تو بانوى بوستان توحيدي. برج بلند اميدى . بارگاهت کانون بيدارى است و باغ سرسبز زندگى . بهشت موعود الهى در انتظار زائران ديار توست. اى بانوى بزرگ !
-بيت النور- پر نورتر و باران بهار آفرين الهى برسرزمين قم هميشه ريزان باد .

?- پ-
پاکى و طهارت ميراث خاندان شماست ، پيروزى ، پاداش پروردگار به پيروان راستين شما و پارسايى ، -پايان نامه - دانش آموختگان مدرسه عشق شما. دل پيران عارف پاى بست معصومه (سلام الله علیها) است . و پادگان جوانان پاک دل پاى تخت معصومه (سلام الله علیها) . پرچمش در اهتزاز و پروانگان پيرامونش هماره در پرواز .

?- ت -
تربت قم ، تاج تشيع بر سردارد . تنديس فداکارى است . تاريخ ايمان و تلاش شيعه است و کارگاه تابوت طاغوت ها . تکبير گويان قم ، تن پوش تقوا به تن دارند و تبه کاران از تندر قيام قم تب لرزه مى گيرند . زائرانش تکبير و تسبيح و تحميد - شعار جاودانه زهرا (سلام الله علیها) - را در زيارت تو تکرار مى کنند .

?- ث -
تو خواهر ثامن الحججى ، آفتاب طوس.
تو ثانى کوثرى ، مهتاب مدينه .
تو ثمره درخت امامتى و در ثمين ولايت.
ديدار کويت ثواب بهشت برين دارد .
مدح و ثنايت سرمه ديدگان ساعت ها و ثانيه ست .

?- ج -
چشم و چراغ قم و سرچشمه فياض فيضيه ، فاطمه معصومه (سلام الله علیها) است . چادر نمازش افتخار چراغ اخضر است و چرخ نخ ريسى مارش مدار استقلال کشور . چترعنايت بر سر جهان دارد .
نامش ، چهل کليد چاره ساز مشکل هاست. چهل اختران ، همراهان شيدايش ، و چشمه آفتاب ، قصه اى از چلچراغ ايوانش .

?- ح -
معصومه جان !
حرمت ،حوزه حيات وحقيقت است وصحن وسرايت . پايگاه دفاع از حياء و حجاب و حکمت و حشمت .
هنوز صداى رساى - فقيه بافقى - در دفاع از حجاب و حرمت خانه ات در آفاق قم طنين دارد . و حضور حقيرانه حمايل پوشان رضاخانى فراموش نشده است .
تو فرزند فرزانه حسنين و حامى باوفاى پيرخمينى ، تو بانوى حماسه و حريتى که حديث غدير را به روايت نشستى .

?- خ -
خدا را ناموس ،خديجه را دختر ، و خورشيد خراسان را خواهرى .
توخاتون محشرى که عطر خاتم پيامبران و خديجه بزرگ را به ديار قم آوردى و خاک قم را تا اوج خورشيد برکشيدى . با اقامت هفده روزه در اين ديار، بين قم و مدينه عقد اخوت بستى و بذر -خردورزي- کاشتى و خوشه هاي-خدمت- و -مهر-
و -عدالت- و-اخلاق آسماني- به خلق جهان بخشيدى .

?- د -
دين از ديار تو، راه مى سپرد و آفاق گيتى را فتح مى کند و ديو و دد ازدر گاهت مى گريزد. دل هاى حق باوران با ياد خاندان شما مى تپد. درس قران و درايت حديث در سايه بلند تو تدريس مى شود. دولت سراى شما دارالشفاى دردمندان است و دستان کرمت ، دستگيره ستارگان و درفش -دولت ابرار-.

?- ذ -
ذى القعده هنوز ذوق زده ميلاد توست. ذلت از زندگى شما خانواده بدور است. ذوالفقار على (علیه السلام) پشتوانه انديشه هاى عزت آفرين شماست . شما ذريه پيامبر رحمتيد.
ذکر خدا بر لب داريد و ذره پرورى را از ذات ذوالجلال آموختيد.
حافظه گيتى بزرگترين ذبيح تاريخ را از قبيله شما مى شناسد. ذاکره روزگار براي
بشريت ذخيره اى چون فرهنگ و معارف شما به ياد ندارد و بيداد در کوير قم چو نمک ذوب مى شود.

?- ر -
-رواق نور- تو، يادآور-روضه نبوي- است. تو راه قم را به مدينه رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) گشودى و روح -رضوي- در کالبد شهر و کشور ما تو دميدى . در راه رضاى دوست ، برادرى چون امام رضا (علیه السلام) داري. و خود -راضيه مرضيه اى - که باب رحمت و رضوان رب العالمين را در برابر ما باز کردي.

?- ز -
زاغه نشينان ، نام شهر تو را زمزمه مى کنند و زنان و مردان آگاه عالم از زمزم عرفان تو سيراب مى شوند.
زمين و زمان شاهد زهد و ساده زيستى شماست . زر و زور و تزوير در کوره ولاى شما مى گدازد و ديو زشتى در زنجير همت شماست . تو يادگار زهرايى و همتاى زينب کبري. آسمان زندگى به نام شما زينت يافته است.

?- س -
سلام معصومه (سلام الله علیها)!
سلام هى حتى مطلع الفجر.
سلام قولا من رب رحيم.
هفت سين سلام و سلامت ، تقديم به سيماى والاى تو باد. که ستارگان ، سرود سبز تو را مى خوانند. تو زاده سپهر ولايتي. تو فرزند سلطان دلهايى که سرافرازان عالم دست بر سينه به خدمتت ايستاده اند.
-ستارگان حرم - فهرستى از سرداران فرهنگ شماست.

?- ش -
شما ، از اهل بيت آفتابيد گل جان محمد را گلابيد
شاهچراغ برادر و ياورت. و شاه خراسان امام و رهبر شماست.
شهيدان ، پروردگان دامان تربيت شمايند و شمع تاريخ و شاهد فردا.
شبيه زينبى و شيداى زهرا (سلام الله علیها) ، شهره کرامتى و شفيعه محشر.
من شهادت مى دهم معصومه اى افتخار هر ديار شيعه اى

?- ص -
صداقت را بايد از تو آموخت که صديقه اى از تبار صادقاني. صراط مستقيم ، راهى به سوى ولايت توست. در صدف صداى رساى عدالت. در صبورى به زينب اقتدا کردى و به -صحن عتيق- تو صلاى آزادى در سر دارد. صحن نوات نويد نور و روشنايى مى دهد.

?- ض -
ضريح پر نورت ،کانون همه عشق هاست. و سفره ضيافتت گسترده در برابر تمام نيازها. ضمير زائران را تو خوب مى خوانى ضماد و مرهم زخمها را تو خوب مى شناسى . آهوان رهيده از صيادان شرق و غرب را تو خوب ضمانت مى کنى . آرى ،تو خواهر ضامن آهويي. تو همان ضياء گسترى که ضلال در حريمت نيست.

?- ط -
طوبى لهم ، طوبى لهم ، ثم طوبى لهم .
اين دعاى صادق آل محمد(صلی الله علیه و آله وسلم) براى قم و قم انديشان تاريخ است.
سرزمينى که طلا و تيغ و طبر را به تسبيح و رکوع و سجود معصومه (سلام الله علیها) مى بندد.
طاعون از مردمانش بدور است و طاغوت در زمينش زنده بگور.مردومانش اهل
طاعت و طهارت و تقوا و تلاوت و رکوع و سجودند. و حوزه اش طوباى علم و جهاد و شهادت.

?- ظ -
ظلم و ظلمت از افق حيات معصومه (سلام الله علیها) و معصومين(علیها السلام) مى گريزد.
قم ديار شيعه است و شيعه، اهل صبر و ظفر.
ظاهربينى و ظاهرسازى در حوزه فقاهت قم نيست. ظرافت انديشه و ظلال هدايت، فراوان است.
و شک و ظن و گمان بر يقين ابراهيمى اين خاندان فائق نمى آيد.
از-ظهر عاشورا-تا -عصر عاشورا-، قم پاسدار نور بوده و خواهد بود.

?- ع -
-عشق عترت- در درياى قم موج مى زند و -عطر ايمان- در فضاى قم پخش مى شود.
-عقيق- حقيقت در کوهسار قم مى رويد و علم و عصمت از جويبار جوار معصومه (سلام الله علیها) مى جوشد. قم -عش- و آشيانه آل محمد است و مرزبان -عرفان-و-عاشورا-.

کعبه و فريب فرزندان فاطمه يورش آورده اند ؛
اما فيل سواران فرهنگى امروز هم با فرهنگ فاطمى و عدالت علوى منکوب و سرکوب خواهند شد. خانه خدا و زادگاه علي(علیه السلام) معبد و مطاف فرشتگان جاودان مى ماند.

?- غ -
غبار غربت و غفلت و غرور در سايه سار حضرت معصومه (سلام الله علیها) محو مى شود.
غريو شادى و محبت و مردانگى بر مى خيزد. غزال قم به سوى آل محمد مى گريزد و عندليب قم غزلسراى باغ غدير است. غلو در حوزه قداست قم نيست. غليان عاطفه و غوغاى غيرت است.

?- ف -
حديث فاطميات را بايد از فاطمه (سلام الله علیها) آموخت. و فرهنگ فيضيه را بايد از معصومه (سلام الله علیها) گرفت. نياز به حضور زنان مسلمان در بازى هاى استعمارى و کشورهاى کفر نيست. با ايمان و آگاهى و عفاف خواهران ما فلک الافلاک فضيلت و فطانت فتح مى گردد و فريب و فسانه و فسون رخت بر مى بندد. و حديث کمبود عقل ، دور از فضاى زندگى فاطمه (سلام الله علیها) و فاطمه هاى بافضيلت تاريخ است. فردوس برين و فرشتگان آسمان و زمين ، ميلاد فرزانگانى چون فاطمه (سلام الله علیها) را جشن مى گيرند. فيل -زن سالاري- با فرهنگ فاطمه (سلام الله علیها) سرکوب مى شود امروز مثلث فمينسيم و فرماليسم و فرويديسيم چون فيل سواران ابرهه براى تخريب کعبه و فريب فرزندان فاطمه يورش
آورده اند ؛ اما فيل سواران فرهنگى امروز هم با فرهنگ فاطمى و عدالت علوى منکوب و سرکوب خواهند شد. خانه خدا و زادگاه علي(علیه السلام) معبد و مطاف فرشتگان جاودان مى ماند.

?- ق -
قم را بدون قران و قنوت و قربانى و قناعت نمى توان تفسير کرد. در عصر غيبت ،قم قائم مقام مهدى موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. قايق قم در اقيانوس عالم غرق نمى شود و در امن و امان پيش مى رود. قالى قم ، قاليچه سليمان است و فاطمه معصومه (سلام الله علیها) ملکه اين ديار. فاطمه معصومه (سلام الله علیها) فقط هفده روز در اين شهر زندگى کرد ؛ ولى قلب قم تا قيام قيامت به ياد معصومه (سلام الله علیها) مى تپد.

?- ک -
فاطمه (سلام الله علیها) ، کوثرى است که در کوير جوشيده است و کبوترى خدايى است که پيام کربلا با خود دارد. کشتى نوح به برکت خاندان او به سلامت گذشت و کهکشان پرستاره ، آينه ايوان اوست. کودک عقل و احساس ما از شناخت او ناتوان است. خدمت در کفشداريش افتخار بزرگان است و نامش اکسير اعظم و کيمياى کمال.

?- گ -
فاطمه معصومه (سلام الله علیها) و شهر قم ،گنج عفت است و گلزار ولايت. گوهر زيباى خلقت است و گنبد بلند هدايت.
گل مريم است و گلاب مدينه . گهواره اش پر نور ،گلشن هميشه شکفته. مقدمش گلباران و بلبلش هميشه غزلخوان ،و خاکش مهر جبين ، آبش گرداب هلاکت شياطين.
صحن و سراى معصومه (سلام الله علیها) -مدرسه اخيار-است و گلزار شيخانش -گلشن ابرار-.

?- ل -
تو لؤلؤ مکنونى که وقتى لب گشودى لا و الا را به بشريت آموختي.
راه هر گونه شرک را با لا حول و لا قوه الا بالله بستى ، صدها معدن -لعل- و -لاجورد- و -لؤلؤلالا- و -احجار کريمه- را در سايه نگاهت پروردي. -لمعه- شهيدين متن درسى حريم توست و هزاران شهيد ، فارغ التحصيل مدرسه عشق تو، لهو و لعب - اگر چه به نام بازى ورزش از ساحت قدست بدور است. تو خلق را از ناسوت به لاهوت فرا مى خواني.

?- م -
تو مريم آل محمدى که موساى کاظم (علیه السلام) به تو فداها ابوها گفت. تواز تبار موساى کليم و وارث مسيح بزرگي. -موسى بن خزرج- به ميزبانى چند روزه ات مى بالد. - ميدان مير- هنوز خاطره گامهاى قدسى ات را به ياد دارد. مسجد اعظم معبد و مدرس فرزندان معنوى تو است. تو ميزبان مداوم مراجع تقليد و مرزبان هميشه حريم ولايت و توحيدي. تو محدثه مهربان آل طاهايي.

?- ن -
نقش نگين قم ،نام اهورايى توست و نقاره خانه ات نماد شادى مردم. تو از نسل نبوتى و اصل ولايت. نجمه مادر نور آفرين توست و دربهاى نقره فامت باب نجات ما. چرخ نيلوفرى شيداى قبه نورانى توست و چشم خورشيد تشنه نگاه برگنبد ملکوتى تو. نسيم بامدادى معطر از عطر نماز و نيايش تو. نشان از بانوى بى نشان دارى ، ناموس خدايى که شاگردان مکتبت ناقوس مرگ فرعون و قارون وهامان روزگار را به صدا در آورده اند.

?- و -
تو وارث فضائل پاکان تاريخى و پاسدار ايمان و عفاف و عدالت تو ارزش ها را در قربانگاه ورزش و اقتصاد قربانى نکردي. وقتى ولاى تو در دلم جا گرفت ، قلبم وسعت دريا يافت. تو ولى نعمت مائى و واسطه هدايت ما.
وطن بزرگ اسلامى و امدار ولاى تواست.

?- ه -
هفت اقليم و امدار عقل سليم شماست. اگر هاجر از صفا تا مروه راه پيمود ، معصومهاز مدينه تا قم را بى هراس و با هدف در نورديد.
اگر براى هاجر و اسماعيل در کوهساران مکه چشمه زمزم جوشيد ، فاطمه معصومه (سلام الله علیها) کوثر فيضيه را در کوير قم پديد آورد. و هزاران تشنه هدايت را سيراب کرد. او هاجرى ديگراست که هماى سعادت بربامش مى نشيند و نواى هدايت از نايش بر مى خيزد..

?- ي -
تو ياس سپيد ياسينى و ياقوت سبز قبيله طاها. ياور محرمانى و يادگار پيامبران. ديو ياس را به زندان يقين کشيدى و راه را بر ياجوج و ماجوج امروز جهان -ليبرال دمکراسي- بستي. و يغماگران يهود را به -ياويلنا- واداشتي.
سلام بر تو اى يد بيضاى موسوى و اى مريم مقدس مدينه ، اى دخت افتاب. سلام هى حتى مطلع الفجر.

محمود مهدى پور

در میان خواتین باجلالت و بانوان بیت رسالت و امامت، دو بانوی آسمانی اند که از جهات گوناگون شبیه به یکدیگرند و وجه شباهت و قدر مشترک بین آن دو فراوان است. آن دو بزرگوار، یکی حضرت زینب کبری، عقیله بنی هاشم علیهاالسّلام است و دیگری حضرت فاطمه معصومه سلام اللَّه علیها.

و اما وجه تشابه و جهت مشابهت و مشارکت آن دو بانوی گرانقدر الهی و آسمانی:

1- هردو سرافرازند که دختر امام معصوم و آسمانی اند. زینب کبری دخت بلنداختر حضرت امیرالمؤمنین، علی علیه السّلام و حضرت معصومه دخت والاگهر حضرت موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیهاوعلیهم اجمعین.

2- هردو بزرگوار مفتخرند که خواهر امام معصوم اند. یکی خواهر دو حجّت خدا، حسن و حسین صلوات اللَّه علیهما و دیگری خواهر حضرت علی بن موسی الرضا علیه الصّلاةوالسّلام است.

3- هر دو بانوی خاندان وحی، افتخار دارند که عمه امام معصوم می باشند؛ یکی عمه امام زین العابدین علیه السّلام و دیگری عمه حضرت جوادالائمه علیه السّلام.

4- هر دو مورد تقدیس و تکریم امام معصوم قرار گرفته و حجّت بالغه الهی زبان به مدح و ثناو ستایش آن دو گوهر گرانبها گشوده است.

5- هر یک از این دو بانوی بزرگ اسلام، مورد تعظیم و احترام سه امام مفترض الطاعة قرار گرفته اند؛ حضرت زینب علیهاالسّلام از ناحیه پدر بزرگوارشان امیرمؤمنان حضرت علی علیه السّلام و از سوی برادرشان حضرت سیدالشّهدا، امام حسین علیه السّلام و از ناحیه برادرزاده شان حضرت امام زین العابدین علیه السّلام مورد ستایش قرار گرفتند.

حضرت معصومه سلام اللَّه علیهانیز از ناحیه جدّ بزرگوارشان حضرت امام صادق علیه السّلام و از جانب برادر گرانقدرشان حضرت رضا علیه السّلام، و از سوی فرزند برادرشان حضرت جوادالائمه علیه السّلام مورد مدح و ثناواقع شده اند.

6- هرکدام از این دو بانوی باجلالت، شدّت علاقه نسبت به برادر عزیز و والامقام خود داشتند؛ حضرت زینب علیهاالسّلام نسبت به امام حسین علیه السّلام و حضرت معصومه علیهاالسّلام نسبت به امام علی بن موسی الرضا علیه السّلام.

7- هر دو معظّمه به خاطر علاقه به برادرشان، خانه و زندگی خویشتن را رهاکرده، وطن را ترک گفتند و رنج سفر را بر خود هموار نمودند؛ حضرت زینب سلام اللَّه علیها از مدینه به عراق و بالاخره به شام رفتند و حضرت معصومه سلام اللَّه علیها از مدینه به ایران و بالاخره در سرمین قم رحل اقامت افکندند.

8- هردو بانوی بزرگوار، زادگاهشان مدینه، ولی مدفنشان نقطه ای دور از زادگاهشان است؛ حضرت زینب سلام اللَّه علیها در شام یا مصر، علی المشهور، و حضرت معصومه سلام اللَّه علیها در ایران و شهر مقدّس قم.

9- مدفن و مضجع هر یک از این دو بانوی بهشتی، زیارتگاه عاشقان و علاقمندان خاندان پیغمبر است و مرقد مطهّر و منوّر هر یک از آنان، دلدادگان بی شمار دارد و مردم مسلمان حتّی از شهرهای دور برای زیارت آنها با تمام اشتیاق سفر نموده، به تشرّف به اعتاب مقدّسه آنان فخر و مباهات می کنند.

10- هر کدام از این دو مکرّمه، دو محلّ زیارت دارند. حضرت زینب سلام اللَّه علیها در مصر و در شام و حضرت معصومه سلام اللَّه علیها در بیت النّور، محلّ اقامت و عبادتشان - مدرسه ستّیه - و دیگر مدفن مقدّس و حرم مطهّر آن بانوی با جلالت.

منبع : بانوی ملکوت، آیة الله علی اکبر کریمی جهرمی _ سایت حوزه نت

حضرت فاطمه معصومه 10 ساله بود که پدر گرامی اش حضرت موسی ابن جعفر(علیه السلام) به شهادت رسید و از آن پس به وصیت پدر، سرپرستی این بانوی بزرگوار و دیگر فرزندان امام هفتم بر عهده امام رضا(علیه السلام) قرار گرفت.

با آنکه امام موسی بن جعفر (علیه السلام) غیر از فاطمه معصومه (سلام الله علیها)، دختران دیگری نیز داشت. در میان همه آنان، تنها اوست که دارا امتیازات والایی بوده است. زیرا او همچون جده اش حضرت زهرا (سلام الله علیها) در علم و عمل و شرافت و قداست و کمالات، گوی سبقت را از دیگران ربود و به راستی حضرت معصومه، فاطمه ثانی و تجلی دوباره ام الائمه و آینه دار وجود حضرت صدیقه طاهره و جلوه گاه جمال و اوصاف برجسته مادر گرامیش فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بوده است. به ویژه آنکه هر دو با رنج زیستند، هر دو چون گل محمدی عمری کوتاه داشتند و هر دو فاطمه بودند.

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) در مقام تجلیل و قدردانی از دخترش حضرت زهرا (سلام الله علیها) و مقامات او، بارها درباره اش، در حضور و در غیابش این جمله را بر زبان آورده بود که: فداک ابوک، «فداها ابوها» (پدرش به قربانش) امام کاظم (علیه السلام)، پدر بزرگوار حضرت معصومه (سلام الله علیها) نیز به مناسبتی درباره وی چنین جمله ای فرمود! آن جا که جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ به پرسش های خود، وارد مدینه شدند تا به محضر امام کاظم (علیه السلام) برسند، آن حضرت در مسافرت بود.

آنها ناگزیر بودند، از آن سفر مراجعت کنند. از این روی سؤالات خود را نوشتند و به افراد خانواده امام کاظم (علیه السلام) تحویل دادند تا در سفر بعد، جواب آن را دریافت نمایند. هنگام خداحافظی، دیدند حضرت معصومه (سلام الله علیها) که حدود ۶ سال داشت، پاسخ سوالات آنها را نوشته و آماده نموده است! بسیار شادمان شدند و آن نامه را تحویل گرفتند.

هنگام مراجعت، در بین راه با امام کاظم (علیه السلام) که از سفر باز می گشت، ملاقات کردند و ماجرا را به عرض امام رساندند، امام (علیه السلام) آن نوشته را از آنها طلبید و مطالعه فرمود و پاسخهای دخترش فاطمه(سلام الله علیها) را درست یافت، آنگاه ضمن تمجید و تجلیل از دختر گرامی اش و تصدیق پاسخهای او، سه بار فرمود: «فداها ابوها» (پدرش فدایش باد). این حادثه شگفت، مبین آن است که حضرت معصومه (سلام الله علیها) همچون حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا (سلام الله علیها) «عالمه غیرمعلمه» است و در خردسالی از رشد، شناخت، علم و کمال بالایی برخوردار بوده است.

منبع :خبرگزاری مهر
https://www.google.com/amp/s/www.mehrnews.com/amp/1697870/